سازمان بین المللی مهاجرت کجاست؟

سازمان بین المللی مهاجرت (IOM) در سال 1951 به دلیل هرج و مرج و آوارگی اروپای غربی به دنبال جنگ جهانی دوم تاسیس شد و برای نخستین بار به عنوان کمیته بین دولت های موقت برای جنبش مهاجران از اروپا شناخته شد که برای کمک به دولت‌های اروپایی برای شناسایی کشورها برای اسکان مجدد 11 میلیون نفری که در اثر جنگ آواره شده بودند، فعالیت می‌کرد، IOM در آن زمان امور مربوط به نقل و انتقال نزدیک به یک میلیون مهاجر را در دهه 50 میلادی ترتیب داد. اساسنامه سازمان بین المللی مهاجرت در 19 اکتبر سال 1953 در ونیز ایتالیا به عنوان قانون اساسی کمیته بین دولتی برای مهاجرت اروپا منعقد شد و قانون اساسی آن در تاریخ 30 نوامبر 1954 به اجرا درآمد و این سازمان به طور رسمی تاسیس و معرفی شد.

سازمان بین المللی مهاجرت در طول دوران، نام‌های مختلفی داشته و در ابتدا با نام اختصاری PICMME شناخته می‌شد و سپس به کمیته بین دولتی برای مهاجرت اروپا (ICEM) در سال 1952 تغییر نام داد، بعد از آن به کمیته بین دولتی برای مهاجرت (ICM) در سال 1988 و در نهایت به نام فعلی خود، یعنی سازمان بین‌المللی مهاجرت با نام اختصاری IOM در سال 1989 تغییر کرد که این تغییرات، بیانگر گذار این سازمان جهانی از یک سازمان عملیاتی به آژانس مهاجرت طی نیم قرن است. این سازمان در طول تاریخ فعالیت خود ردیابی و پیگیری بسیاری از فاجعه‌های انسانی و طبیعی نیمه قرن گذشته از جمله مجارستان در سال 1956، چکسلواکی در سال 1968، شیلی در سال 1973، مردم قایق ویتنامی در سال 1975، کویت در سال 1990، کوزوو و تیمور در سال 1999 و سونامی آسیا، حمله سال 2003 به عراق، زلزله پاکستان در سال‌های 2004 و 2005، زلزله هائیتی در سال 2010 را انجام داده و امروز همچنان با بحران مهاجرت در اروپا دست و پنجه نرم می‌کند

جالب است بدانید سازمان بین المللی مهاجرت بر این باور است که مهاجرت انسانی و منظم به نفع مهاجران و جامعه است.

سازمان بین المللی مهاجرت کجاست؟

سازمان بین المللی مهاجرت دفاتر مختلفی در سراسر دنیا دارد که شرح وظایف مخصوص به خود را دارند ولی مرکز و مقر اصلی این سازمان جهانی در ژنو سوئیس قرار دارد و نمایندگان و افرادی که در جلسات و همایش‌های این سازمان شرکت می‌کنند، باید به یکی از زبان های انگلیسی، فرانسوی و یا اسپانیایی مسلط باشند. سازمان بین المللی مهاجرت بیش از 8 هزار کارمند دارد و از اواخر سال 2016 میلادی به عنوان یکی از سازمان‌های مرتبط به سازمان ملل متحد، معرفی و ثبت شد و سالانه بیش از 1.6 بیلیون دلار بودجه به آن اختصاص داده می‌شود.

وظایف سازمان بین المللی مهاجرت چیست؟

سازمان بین المللی مهاجرت به این اصل که مهاجران و جامعه از مهاجرت انسانی و منظم سود می‌برد، متعهد است و به عنوان سازمان بین المللی پیشرو برای مهاجرت، با شرکای خود در این زمینه در جامعه بین المللی فعالیت می‌کند. از جمله وظایف سازمان بین المللی مهاجرت عبارتند از:

• کمک به رفع چالش‌های عملیاتی رو به رشد مدیریت مهاجرت
• پیشبرد درک مسائل مهاجرت
• تشویق توسعه اجتماعی و اقتصادی از طریق مهاجرت سالم و منظم
• تلاش برای حفظ آبروی انسانی و رفاه مهاجران
• ارائه خدمات ایمن، قابل اعتماد
• انعطاف پذیر و مقرون به صرفه برای افرادی که به کمک های بین المللی مهاجرت نیاز دارند
• تلاش برای تقویت مدیریت انسانی و منظم مهاجرت و احترام به حقوق بشر و مهاجران مطابق با قوانین بین المللی
• ارائه مشاوره تخصصی
• تحقیق
• همکاری فنی و کمک‌های عملیاتی به کشورها
• سازمانهای بین دولتی و غیردولتی و سایر ذینفعان به منظور ایجاد ظرفیت‌های ملی و تسهیل همکاری‌های بین المللی
• منطقه‌ای و دوجانبه در زمینه مهاجرت
• کمک به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها از طریق تحقیق، گفتگو، طراحی و اجرای برنامه های مرتبط با مهاجرت با هدف به حداکثر رساندن مزایای مهاجرت
• حمایت از کشورها
• مهاجران و جوامع در حل چالش های مهاجرت نامنظم از طریق تحقیق و تجزیه و تحلیل در زمینه‌های اصلی
• به اشتراک گذاری اطلاعات و گسترش بهترین شیوه ها و همچنین تسهیل راه حل های با محوریت توسعه.

سازمان بین المللی مهاجرت همچنین به عنوان یک مرجع اصلی برای اطلاعات مهاجرت، تحقیقات، بهترین شیوه‌ها و داده‌ها را جمع آوری و سازگار می‌کند و به اشتراک می‌گذارد، از دیگر وظایف سازمان بین المللی مهاجرت می‌توان به ترویج، تسهیل و حمایت از مباحث و گفتگوهای منطقه‌ای و جهانی در مورد مهاجرت از طریق گفتگوی بین‌المللی مهاجرت به منظور پیشبرد درک فرصت‌ها و چالش‌های ارائه شده، شناسایی و توسعه سیاست های موثر برای رفع آن چالش‌ها و همچنین شناسایی رویکردها و اقدامات جامع برای پیشبرد همکاری‌های بین المللی، كمك به كشورها برای تسهیل ادغام مهاجران در محیط جدید خود و درگیر كردن ساپورترها به عنوان شرکای توسعه، شرکت در پاسخ های هماهنگ بشردوستانه در زمینه تمهیدات بین سازمانی در این زمینه و ارائه خدمات مهاجرت در سایر شرایط اضطراری یا پس از بحران در حد مناسب و در رابطه با نیازهای افراد جهت حمایت از آنها، انجام برنامه‌هایی از قبیل بازگشت داوطلبانه و تجدید کار مجدد پناهندگان، آوارگان، مهاجران و سایر افراد نیازمند خدمات مهاجرت بین المللی با همکاری سایر سازمان‌های بین‌المللی ذیربط و در صورت لزوم و در نظر گرفتن نیازها و نگرانی های جوامع محلی، کمک به کشورهای در حال توسعه و تدوین و تحویل برنامه‌ها، مطالعات و تخصص های فنی در زمینه مبارزه با قاچاق مهاجران و قاچاق افراد، به ویژه زنان و کودکان به روشی سازگار با قوانین بین‌المللی اشاره کرد.

لازم به ذکر است سازمان بین المللی مهاجرت از تلاش دولت‌ها در زمینه مهاجرت نیروی کار به ویژه حرکات کوتاه مدت و سایر مهاجرت ها حمایت می‌کند.

اختیارات سازمان بین المللی مهاجرت چیست؟

سازمان بین المللی مهاجرت یک سازمان بین دولتی است که در مورد مهاجرت به دولت‌ها و مهاجران، از جمله آوارگان داخلی، پناهندگان و کارگران مهاجر، خدمات و مشاوره ارائه می‌دهد و از مارس 2019، 173 کشور و هشت کشور ناظر عضو آن هستند.
این سازمان تلاش می‌کند تا به مدیریت صحیح و انسانی مهاجرت، ارتقاء همکاری‌های بین المللی در زمینه مهاجرت، کمک به جستجوی راه حل های عملی برای مشکلات مهاجرت و ارائه کمک های بشردوستانه به مهاجران نیازمند، اعم از پناهندگان، آوارگان یا افراد دیگر کمک کند و قانون اساسی آن براساس پیوند میان مهاجرت و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تدوین شده است. سازمان بین‌المللی مهاجرت در چهار حوزه گسترده مدیریت مهاجرت فعالیت می‌کند که عبارتند از: مهاجرت و توسعه، تسهیل مهاجرت، تنظیم مهاجرت و امور مربوط به مهاجرت اجباری، همچنین فعالیت‌های متقابلی نیز شامل ارتقاء قانون مهاجرت بین المللی، بحث و راهنمایی در مورد سیاست ها، حمایت از حقوق مهاجران و سلامت آنها و بعد جنسیتی مهاجرت در حیطه وظایف این سازمان است.

علاوه بر این، سازمان بین المللی مهاجرت غالباَ انتخابات را برای پناهندگان خارج از کشور خود ترتیب می‌دهد از جمله این انتخابات می‌توان به انتخابات افغانستان در سال 2004 و انتخابات عراق در سال 2005 اشاره کرد.

سازمان بین المللی مهاجرت در ابتدا به عنوان یک آژانس تدارکات عملیاتی فعالیت خود را شروع کرد و دامنه فعالیت‌های خود را گسترش داده است تا بتواند به یک آژانس پیشرو بین‌المللی که با دولت‌ها و جوامع مدنی در درک مسائل مهاجرت، تشویق به توسعه اجتماعی و اقتصادی از طریق مهاجرت و حفظ کرامت انسانی و سلامتی انسان ها همکاری کند و یاری رساند و امروزه با داشتن دامنه گسترده‌ای از فعالیت ها در بیش از 150 کشور جهان فعالیت می‌کند و امروزه به عنوان آژانس مهاجرت سازمان ملل، به مرکز اصلی در بحث های داغ جهانی درباره پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مهاجرت در قرن بیست و یکم تبدیل شده است.
سازمان بین المللی مهاجرت از ایجاد کمیسیون جهانی برای مهاجرت که اولین توافقنامه بین دولتی در مورد مهاجرت بین المللی است و در دسامبر سال 2018 در مراكش تصویب شد، حمایت كرد.

خوب است بدانید دبیرکل سازمان ملل متحد، آنتونیو گوترس، برای حمایت از اجرا، پیگیری و بررسی برنامه جامع جهانی در مورد مهاجرت، اقدام به ایجاد شبکه مهاجرت سازمان ملل کرد و دبیرخانه شبکه مهاجرت سازمان ملل در سازمان بین المللی مهاجرت مستقر است و مدیر کل IOM،  یعنی آنتونیو ویتورینو، به عنوان هماهنگ کننده این شبکه فعالیت می‌کند.

قوانین و مصوبه های سازمان بین المللی مهاجرت چیست؟

واحد حقوق بین الملل مهاجرت (IML)، واحد قانونگذاری و تصویب قوانین سازمان بین المللی مهاجرت است که با هدف تقویت و ارتقاء مشارکت سازمان در قانون مهاجرت بین المللی تاسیس شده است و قوانین بین المللی مهاجرت در این واحد به تصویب می‌رسند. هدف اصلی این واحد تشویق انتشار و درک در بین سازمان بین‌المللی مهاجرت و سایر سازمان‌های مشابه IOM از معیارهای قانونی بین المللی است که حاکم بر مهاجرت و حمایت از حقوق افراد درگیر در مهاجرت است، در حقیقت سازمان بین المللی مهاجرت از این طریق، واحد مدیریتی مهاجرت را در بر اساس قانون ارتقا می‌بخشد. اگرچه هیچ ابزار حقوقی جامع در سطح بین‌المللی وجود ندارد که چارچوبی برای حاکمیت مهاجرت ایجاد کند، مجموعه‌ای از قوانین حقوقی محدودیت، تنظیم و انتقال مجوزهای دولتی در مورد مهاجرت را کنترل می‌کند، چنین قوانینی که از طریق روابط، مذاکرات و عمل دولت به دولت ایجاد شده است، به صورت عرف در معاهدات چند جانبه و دوجانبه به عنوان ابزارهای غیر الزام آور قید شده یا بخشی از قوانین بین‌المللی درآمده است.

لازم به ذکر است به رسمیت شناختن حقوق مهاجران و لزوم ارتقاء و حمایت از این حقوق در اعمال حاکمیت دولتی از زمان تاسیس سازمان بین المللی مهاجرت در اسناد تشکیل دهنده آن موجود است و قانون اساسی IOM و برخی از تصمیمات شورا و اسناد سیاست، پایه ای برای مشارکت IOM در ارتقاء IML به عنوان بخشی از چارچوب های جامع مدیریت مهاجرت آن به شمار می‌رود.

نقش ها و فعالیت های اصلی واحد IML عبارتند از:

• خط مشی و پشتیبانی از برنامه ها و ماموریت های سازمان بین المللی مهاجرت
• خدمت در جهت تسهیل توسعه و اجرای فعالیتهای پروژه‌ها با هماهنگی سازمان به عنوان یک کانون به طور خاص

این واحد راهنمایی و ورودی و همچنین آموزش هایی در مورد چگونگی اعمال یک رویکرد مبتنی بر حقوق در پروژه ها در راستای پشتیبانی از اصل 1 از چارچوب مدیریت مهاجرت (MiGOF) را ارائه می‌دهد. فعالیت های ایجاد ظرفیت با ارائه آموزش و کارگاه آموزشی برای مقامات دولتی، سازمان های بین المللی، دانشگاهیان، جوامع مدنی و کارمندان IOM در مورد قوانین مهاجرت بین المللی، بررسی قانونگذاری و بازنگری در سیاست ها با هدف تقویت ظرفیت دولتها برای اداره موثرتر مهاجرت و هماهنگی با حاکمیت قانون، این واحد همچنین نماینده سازمان بین المللی مهاجرت در طیف وسیعی از کمیته های سازمان ملل مانند کمیته رهبری ارتقاء تصویب کنوانسیون کارگران مهاجر سازمان ملل است.

واحد IML همچنین برای تسهیل در نظارت بر اجرای کنوانسیون‌های اصلی بین المللی حقوق بشر، به طور مرتب با نهادهای پیمان حقوق بشر همکاری می‌کند و به دفاتر محلی سازمان بین المللی مهاجرت در تهیه گزارشهای مربوط به اطلاعات ویژه ایالت کمک می‌کند که این گزارش ها عبارتند از :

• اطلاعات عمومی و پیشینه مهاجرت در کشورهای مختلف
• چارچوب قانونی ملی و استراتژی‌های سیاسی در اجرای کنوانسیون های مربوطه
• موضوعات مربوط به اجرای کنوانسیون ها
• توصیه هایی در مورد زمینه‌های پیشرفت یا تغییرات کمیته برای ملاحظات

این واحد همچنین با رویه‌های ویژه شورای حقوق بشر همکاری می‌کند به ویژه با گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد حقوق بشر مهاجران همکاری نزدیکی دارد و به دادگاه حقوق بشر اروپا و دیوان بین المللی حقوق بشر و شورای حقوق بشر مشاوره می‌دهد و در صورت درخواست تخصص خود را در زمینه‌های خاص قانون ارائه می‌دهد. واحد قانونگذاری سازمان بین المللی مهاجرت وظیفه تحقیق و تفحص در مورد قانون مهاجرت و موضوعات مهاجرت جاری را بر عهده دارد و جنبه های مختلف و تعامل در قوانین بین المللی، منطقه ای و ملی مهاجرت را تجزیه و تحلیل و ارزیابی می‌کند و در نهایت از طریق فعالیتهای تحقیقاتی که باعث ارتقاء آگاهی و دانش قانون مهاجرت می‌شود، به دنبال اداره بهتر مهاجرت است.

چه نهادهایی برای چه اموری به سازمان بین المللی مهاجرت وصل هستند؟

سازمان بین المللی مهاجرت دارای شبکه جهانی از دفاتر و زیرمجموعه‌های کشوری است که طیف گسترده‌ای از پروژه‌ها را برای رفع نیازهای خاص مهاجرت اجرا می‌کنند، این دفاتر به منظور توسعه پاسخ های مناسب و مشارکت در راهبردها و برنامه ریزی‌های منطقه‌ای، نسبت به مباحث مهاجرت و روندهای نوظهور در کشورهای مختلف فعالیت می‌کنند و به تحلیل و بررسی برنامه می‌پردازند. براساس راهبردهای منطقه ای، آنها با هماهنگی و مشورت با دفتر منطقه‌ای مربوطه خود، استراتژی كشور و برنامه عمل ملی را تهیه می‌كنند و بودجه آنها عمدتا توسط پروژه های اجرا شده در مناطق مربوطه تامین می‌شود. یکی از نهادهای سازمان بین المللی مهاجرت دفاتری هستند برای اطمینان از تامین اعتبار و ارتباط موثر با اهدا کنندگان و اسپانسرها فعالیت می‌کنند و بودجه قابل توجهی را برای فعالیتهای سازمان بین المللی مهاجرت در سراسر جهان هماهنگ و جمع آوری می‌کنند، مقر این دفاتر در شهرهای برلین آلمان، هلسینکی فنلاند، توکیوی ژاپن و واشنگتن دی سی در ایالات متحده آمریکا است که از توسعه سیاست‌های بودجه، ایجاد اولویت ها و رویه ها، تهیه پیشنهادات و تدوین استراتژی‌ها و سازوکارهای جمع آوری سرمایه برای برنامه‌ها و پروژه‌های ملی در راستای استراتژی و اولویت های سازمان بین المللی مهاجرت پشتیبانی می‌کنند.

در مناطق جغرافیایی بزرگی که تحت پوشش دفاتر منطقه‌ای قرار دارد، واقعیت‌های مهاجرتی زیر منطقه‌ای وجود دارد که برای برخی از دفاتر در کشورهای مختلف، وظایف هماهنگی برای مقابله با چنین پویایی های خاص مهاجرت اختصاص یافته است، این دفاتر در زمینه رسیدگی به موضوعات خاص مهاجرت منطقه‌ای و روندهای نوظهور و افزایش عضویت در سازمان بین المللی مهاجرت در منطقه فعالیت و اولویت هایی را برای توسعه پروژه و بسیج منابع ایجاد می‌کنند و تشویق، هدایت و حمایت از توسعه پروژه را در شعبه دفاتر در زمینه استراتژی ها، سیاست ها و فرایندهای مشاوره‌ای زیر منطقه ای انجام می‌دهند. این دفاتر در شهرهای آستانه قزاقستان برای رسیدگی به امور آسیای میانه، کانبرا در استرالیا برای امور اقیانوس آرام، جورج تاون در کشور گویان برای امور کارائیب، شهر رم ایتالیا برای مدیترانه و پکن چین قرار دارند و ششمین عملکرد هماهنگ کننده برای پوشش جنوب آسیا در دفتر منطقه ای در بانکوک تایلند واقع شده است. یکی دیگر از نهادهای مرتبط با سازمان بین المللی مهاجرت، مرکز ظرفیت سازی آفریقا است که تحت حمایت عمومی اداری دفتر IOM در جمهوری متحد تانزانیا و با هماهنگی نزدیک در مورد موضوعات اساسی با وزارت مدیریت مهاجرت، مرکز ایجاد ظرفیت آفریقا، کمک های فنی گسترده ای را در آفریقا در زمینه‌های مربوط به مهاجرت و مدیریت مرزها ارائه می‌دهد. این مرکز توسط آکادمی آموزش مهاجرت منطقه ای تانزانیا برگزار می‌شود و فعالیت‌های آن به سه دسته ظرفیت سازی در مرز و مدیریت مهاجرت، تحقیق و توسعه مهاجرت و مشاوره مهاجرت و مشارکت تقسیم می‌شود.

مرکز تجزیه و تحلیل داده های مهاجرت جهانی در برلین آلمان، یکی دیگر از نهادهای وصل به سازمان بین المللی مهاجرت است که با پشتیبانی اداری دفتر این سازمان در برلین و با هماهنگی نزدیک با وزارت همکاری و مشارکت بین المللی در مورد موضوعات اساسی فعالیت می‌کند. اهداف اصلی این مرکز عبارتند از: تجزیه و تحلیل هرچه بهتر، استفاده و ارائه اطلاعات IOM و معرفی سازمان بین المللی مهاجرت به عنوان منبع اصلی داده‌های معتبر در مورد مهاجرت از طریق مشارکت های استراتژیک و عملگرا به عنوان مرکز اطلاعات برای تصمیم گیرندگان و دست اندرکاران در جستجوی بهترین موارد آمار، این مرکز همچنین در توسعه چارچوب مدیریت جهانی مهاجرت IOM نقش بسزایی دارد و مسئول تهیه چندین گزارش پرچمدار است  این سازمان از جمله Fatal Journeys است. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به سایت سازمان بین المللی مهاجرت مراجعه نمایید.

منبع:

• IOM