تحصیل در ژاپن

کشور ژاپن جایگاه چهارم جهان را در تولید ناخالص داخلی به خود اختصاص داده است. این امر از طریق تقویت سیستم آموزش عالی این کشور محقق شده و موجب اشتیاق بسیاری از دانشجویان و دانش‌آموزان برای تحصیل در ژاپن شده است. حدود ۴۰۰,۰۰۰ دانشجوی بین‌المللی از بیش از ۱۷۰ کشور در مؤسسات آموزش عالی ژاپن تحصیل می‌کنند. هزینه نحصیل در دانشگاه‌های این کشور بسته به مقطع، رشته و موسسه آموزشی از ۳,۸۰۰ تا ۱۸,۰۰۰ دلار متغیر است و هزینه زندگی ماهانه ۱,۱۲۰ الی ۳,۱۵۰ دلار را می‌توان انتظار داشت. البته دانشجویان با داشتن مجوز کار می‌توانند روزانه ۸ ساعت (۲۸ ساعت در هفته) در این کشور کار کنند. یکی از مزایای تحصیل در ژاپن امکان اخذ بورسیه‌های تحصیلی است؛ بورسیه مونبوکاگاکوشو ژاپن از جمله آنها است که تا ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ می‌توانید مدارکتان را برای سفارت ژاپن ارسال کنید.

مهم ترین دلایل انتخاب کشور ژاپن برای تحصیل

یکی از دلایلی که باعث شده دانشجویان بین‌المللی، کشور ژاپن را برای تحصیل انتخاب نمایند، وجود دانش و تکنولوژی پیشرو در این کشور است. مدارس ژاپن نه‌تنها بر دستاوردهای تحصیلی بلکه بر توسعه کیفیت انسانی نیز تمرکز دارند. یکی از دانشگاه‌های معتبر که این ویژگی‌ها را دارد دانشگاه نیهون ژاپن است.

از دیگر دلایل، فرهنگ غنی ژاپنی است. میراث فرهنگی مانند کوه فوجی و غذاهای ژاپنی و مهمان‌نوازی اوموتناشی از این جمله است. محیط زندگی مساعد و زیرساخت‌های امن و مطمئن ژاپن و نرخ پایین جرم و جنایت، این کشور را به مکانی امن و مناسب برای زندگی تبدیل کرده است.

حضور بیش از ۴۰۰ هزار دانشجوی بین‌المللی برای تحصیل در مقاطع تکمیلی و عالی دلیل محکمی بر انتخاب این کشور برای تحصیل است.

دیدگاه دانشجویان بین‌المللی در پاسخ به این سؤال: دلیل شما برای تحصیل در ژاپن چیست؟

پاسخ	درصد
دریافت مدرک	۴۷.۰۰%
اشتغال در ژاپن	۴۸.۳%
دستیابی به مهارت‌های شغلی	۳۷.۱%
بهبود توانایی یادگیری زبان ژاپنی	۲۵.۷%
کسب تجربه بین‌المللی و ایجاد ارتباطات در سراسر جهان	۲۴.۸%

نظام آموزشی ژاپن

آموزش در ژاپن به سه نظام و مقطع آموزشی اصلی تقسیم می‌شود:

در نظام آموزشی ژاپن، آموزش تا دوره متوسطه در این کشور اجباری است. بسیاری از دانش‌آموزان در مدارس دولتی ژاپن تحصیل می‌کنند. با این‌ وجود، مؤسسات آموزش خصوصی نیز برای سطوح مختلف تحصیلی وجود دارند. مقطع کارشناسی در ژاپن ۴ سال است که از طریق شرکت در آزمون ورودی می‌توان وارد دانشگاه شد. مقطع کارشناسی‌ارشد به‌طور معمول ۲ سال و مقطع دکترا نیز (PhD) حداقل ۳ سال است.

تحصیل در مدارس ژاپن

مدارس ژاپن شامل ۶ سال تحصیلی در مقطع ابتدایی، ۳ سال دوره اول دبیرستان و ۳ سال دوره دوم دبیرستان است. بیشتر مدارس در ژاپن دولتی هستند، زبان تحصیل در این مدارس ژاپنی بوده و شهریه برای شهروندان این کشور تا حدودی رایگان است. در ژاپن همچنین مدارس بین‌المللی وجود دارد که به‌صورت خصوصی بوده و دانش‌آموزان می‌توانند در این مدارس به زبان انگلیسی تحصیل نمایند. شرکت در مدارس بین‌المللی در ژاپن مستلزم پرداخت شهریه است. متوسط هزینه‌ها در جدول زیر نمایش داده شده است:

مقطع تحصیلی	شهریه
مهدکودک	۴۰۰۰ دلار
دوره ابتدایی	۱۷,۰۰۰ تا ۷۳,۰۰۰ دلار
دوره اول دبیرستان	۱۲,۵۰۰ تا ۳۴,۰۰۰ دلار
دوره دوم دبیرستان	۲۰,۰۰۰ تا ۳۰,۰۰۰ دلار

مدارس دولتی ژاپن پنج روز در هفته از دوشنبه تا جمعه کلاس دارند. البته برخی از مدارس روزهای شنبه هم‌کلاس دارند. در دبیرستان (دوره اول و دوره دوم) هرروز ۶ کلاس برگزار می‌شود که معمولاً ۵۰ دقیقه طول می‌کشند. پس از اتمام کلاس، دانش آموزان به‌صورت نوبتی کلاس‌ها را تمیز می‌کنند و سپس فعالیت‌های فرهنگی مانند باشگاه‌های فرهنگی و ورزشی را آغاز می‌کنند.

سال تحصیلی در ژاپن از ماه آوریل شروع‌ شده و تا ماه مارس سال بعد ادامه دارد. اکثر مدارس یک سیستم سه ترمه را اتخاذ می‌کنند که‌ ترم اول از آوریل تا آگوست، ترم دوم از سپتامبر تا دسامبر و ترم سوم از ژانویه تا مارس است. همچنین یک تعطیلات تابستانی (از پایان ژوئیه تا پایان آگوست)، یک تعطیلات زمستانی (از اواخر دسامبر تا اوایل ژانویه) و یک تعطیلات بهاری (از اواخر مارس تا اوایل آوریل) هم در این کشور وجود دارد.

تحصیل مقطع کارشناسی در ژاپن

مدت‌زمان تحصیل در مقطع لیسانس (学士 gakushi) در ژاپن ۴ سال است. به‌جز برنامه‌های پزشکی، دندانپزشکی، دامپزشکی و داروسازی که حداکثر ۶ سال طول می‌کشند. برای دریافت مدرک لیسانس در ژاپن، باید حداقل ۱۲۴ واحد درسی گذرانده باشید. در صورتیکه در کالج‌های ژاپن تحصیل می‌کنید، مدت تحصیل بسته به گروه و برنامه شما دو تا سه سال به طول می‌انجامد.

بسیاری از دانشگاه‌ها و کالج‌ها در ژاپن، سال تحصیلی خود را از ماه آپریل شروع می‌کنند که تا ماه مارچ سال بعد به طول می‌انجامد. ترم اول از آپریل تا سپتامبر و ترم دوم از اکتبر تا مارچ ادامه دارد.

آزمون ها	توضیحات
آزمون پذیرش دانشگاه ژاپنی (EJU)	آزمون استاندارد برای سنجش مهارت زبان ژاپنی وعلمی افراد غیربومی
آزمون مهارت زبان ژاپنی (JLPT)	آزمون استاندارد که میزان مهارت زبان ژاپنی دانش‌آموزان غیربومی را می‌سنجد.

تحصیل رشته های پزشکی در ژاپن

یکی از رشته‌های پرطرفدار در میان دانشجویان بین‌المللی، رشته پزشکی است. در ژاپن بعد از اتمام دوره دبیرستان متقاضیان رشته پزشکی در آزمون سراسری شرکت کرده و بعد از قبولی وارد دانشکده پزشکی می‌شوند. طول دوره ۶ سال است که ۴ سال مطالعات عمومی و ۲ سال آموزش‌های بالینی است. هزینه تحصیل در این رشته بالاست و حدود ۲۳ هزار دلار تا ۶۹ هزار دلار در سال هزینه خواهد داشت.

تحصیل مقطع کارشناسی ارشد در ژاپن

تحصیلات تکمیلی (修士 xiūshì) در دانشگاه‌های ژاپن شامل سخنرانی‌ها، تحقیقات، پروژه‌های مختلف و نوشتن پایان‌نامه است. برای اقدام به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد باید یک دوره لیسانس چهارساله را گذرانده باشید. طول دوره کارشناسی ارشد در ژاپن برای اکثر برنامه‌ها دو سال است و پس از اتمام ۳۰ واحد درسی، به دانشجو مدرک کارشناسی ارشد اعطا می‌شود.

همان‌طور که گفته شد بسته به زبان‌ آموزشی رشته موردنظر باید بتوانید مهارت زبان انگلیسی یا ژاپنی خود را از طریق آزمون‌های زبان ثابت کنید. اما خبر خوب این است که ژاپن تعداد زیادی رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد را به زبان انگلیسی ارائه می‌دهد.

مدارک مورد نیاز اپلای کارشناسی ارشد در ژاپن

تحصیل مقطع دکترا در ژاپن

مدرک دکترا (博士 hakase) بالاترین سطح تحصیلی است و سیستم دانشگاهی ژاپن این برنامه‌ را با بالاترین استاندارهای جهانی به دانشجویان بین‌المللی خود ارائه می‌دهد. طول دوره دکترا در ژاپن برای اکثر رشته‌ها، به‌جز دکتری پزشکی، حداقل سه سال است.

دانشجویانی که به دنبال تحصیل دکترا در ژاپن هستند باید ابتدا تحصیلات لیسانس و فوق‌لیسانس خود را گذرانده باشند؛ اما در برخی از دانشگاه‌های ژاپن این فرصت وجود دارد که دانشجویان بین‌المللی بلافاصله پس از لیسانس خود، بدون مدرک کارشناسی ارشد، برای دکترای پیوسته اقدام نمایند. مدت دوره دکتری در این صورت، ۵ ساله خواهد بود.

مدارک مورد نیاز اپلای دکترا در ژاپن

دانشگاه‌ های برتر ژاپن

 در حال حاضر دانشگاه‌های ژاپن با مجوز لازم از سازمان‌های مرتبط با آموزش عالی، دوره لیسانس، فوق‌لیسانس و دکترا و همچنین آموزش‌های دانشگاهی از راه دور را برای دانشجویان علاقه‌مند به ادامه تحصیل ارائه می‌دهند. در این قسمت، برترین دانشگاه‌های ژاپن را برحسب رتبه‌بندی QS در سال ۲۰۲۴ مشاهده می‌کنید. 

نام دانشگاه	رتبه بندی براساس QS سال ۲۰۲۴	مورد تایید وزارت علوم و بهداشت ایران
دانشگاه توکیو	۲۸	بله
دانشگاه کیوتو	۴۶	بله
موسسه فناوری توکیو	۹۱=	بله
دانشگاه اوزاکا	۸۰	بله
دانشگاه توهوکو	۱۱۳	بله
دانشگاه ناگویا	۱۷۶=	بله
دانشگاه کیوشو	۱۶۴=	بله
دانشگاه هوکایدو	۱۹۶	بله
دانشگاه کیو	۲۱۴	بله
دانشگاه واسدا	۱۹۹=	بله
دانشگاه توکوبا	۳۱۲=	بله
دانشگاه هیروشیما	۴۲۷	بله
دانشگاه کوبه	۴۷۶=	بله
دانشگاه پزشکی و دندانپزشکی توکیو	۳۹۲=	بله
دانشگاه چیبا	۷۰۱-۷۱۰	بله
دانشگاه شهر یوکوموها	۸۰۱-۸۵۰	بله
دانشگاه هیتوتسوباشی	۴۸۱=	خیر
دانشگاه نیگاتا	۸۵۱-۹۰۰	بله
دانشگاه ناکاساکی	۸۰۱-۸۵۰	بله
دانشگاه شهر اوزاکا	۷۲۱-۷۳۰	بله
دانشگاه اوکویاما	۹۰۱-۹۵۰	بله
دانشگاه گیفو	۹۵۱-۱۰۰۰	خیر
دانشگاه کوماموتو	۹۰۱-۹۵۰	بله

بیشتر بخوانید: دانشگاه های مورد تایید وزارت علوم در ژاپن

هزینه‌ های تحصیل در ژاپن

در مقایسه با سایر مقاصد تحصیلی محبوب، مانند آمریکا یا بریتانیا، شهریه در ژاپن برای دانشجویان بین‌المللی که برای مقاطع کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکترا درخواست می‌کنند، کاملاً منطقی است. جدول زیر میانگین هزینه‌های پذیرش و شهریه سال اول دانشگاه در ژاپن را نشان می‌دهد. پرداخت هزینه‌ها بر اساس ین، پول رایج ژاپن است:

هزینه دیگری که از هر دانشجوی بین‌المللی در ژاپن گرفته می‌شود، ثبت‌نام در بیمه سلامت ملی (NHI) است. بیمه سلامت ملی الزامی است و هزینه آن ۳,۰۰۰ ین ژاپن است. برای دریافت این بیمه پس از دریافت ویزا یا مجوز اقامت، لازم است که شما به نزدیک‌ترین دفتر شهرداری محلی خود در ژاپن رفته و برای بیمه ثبت‌نام کنید.

بورسیه و کمک های مالی در سیستم تحصیل در ژاپن

در ژاپن تنها چندین بورسیه تحصیلی وجود دارد که به طور کامل هزینه‌های تحصیلی دانشجویان را پوشش می‌دهد. هدف بسیاری از بورسیه‌ها پوشش دادن تنها بخشی از هزینه‌های زندگی و شهریه دانشجویان است. از این رو، انواع کمک‌های مالی ژاپن را می‌توان به دو دسته زیر تقسیم کرد:

سازمان خدمات دانشجویی ژاپن (JASSO) سازمانی است که تحت صلاحیت وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش، علم و فناوری ژاپن قرار دارد و فرآیند درخواست بورسیه متقاضیان را بررسی می‌کند. خدمات JASSO به شرح زیر است:

ارائه اغلب کمک‌های مالی تنها با استفاده از مدارک ارائه‌ شده توسط دانشجو انجام می‌شود؛ اما برخی از سازمان‌ها نیاز به مصاحبه یا امتحان کتبی دارند تا سطح تحصیلات عمومی و توانایی‌های زبان دانشجو را آزمایش کنند. معمولاً میزان بورسیه تحصیلی بسته به سازمانی ارائه دهنده و رشته تحصیلی ما بین ۴۸,۰۰۰ ین تا ۲۴۲,۰۰۰ ین در ماه (۳۳۶ تا ۱,۷۰۰ دلار در ماه) است. برخی دیگر از بورسیه‌های تحصیلی ژاپن در جدول زیر ارائه شده است:

بورسیه‌های تحصیلی	افراد واجد شرایط	محدودیت سنی	مقدار ماهانه بورسیه
بورسیه تحصیلی دولت ژاپن (MEXT)	دانشجویان برنامه رهبران جوان (YLP)	زیر ۴۰ سال	۲۴۲,۰۰۰ ین (۱,۷۰۰ دلار)
بورسیه تحصیلی دولت ژاپن (MEXT)	دانشجویان پژوهشی (دانشجویان بدون پایان‌نامه)	زیر ۳۵ سال	۱۴۳,۰۰۰ ین (۱,۰۱۱ دلار)
بورسیه تحصیلی دولت ژاپن (MEXT)	دانشجویان پژوهشی (دوره کارشناسی‌ارشد)	زیر ۳۵ سال	۱۴۴.۰۰۰ ین (۱.۰۱۳ دلار)
بورسیه تحصیلی دولت ژاپن (MEXT)	دانشجویان پژوهشی (دوره دکتری)	زیر ۳۵ سال	۱۴۵,۰۰۰ ین (۱.۰۲۳ دلار)
بورسیه تحصیلی دولت ژاپن (MEXT)	دانشجویان تربیت‌معلم	زیر ۳۵ سال	۱۴۳,۰۰۰ ین (۱,۰۱۱ دلار)
بورسیه تحصیلی دولت ژاپن (MEXT)	دانشجویان مقطع کارشناسی/دانشجویان کالج فناوری/دانشجویان آموزش تخصصی/دانشجویان مطالعات ژاپنی	زیر ۲۵ سال	۱۱۷,۰۰۰ ین (۸۲۷ دلار)
برنامه رزرو برای بورسیه افتخاری Monbukagakusho برای دانشجویان بین‌المللی با بودجه خصوصی	دانشجویان بین‌المللی با تأمین مالی خصوصی که نمره عالی در EJU کسب کرده‌اند و به‌عنوان دانشجویان عادی در دانشگاه‌ها ثبت‌نام می‌کنند (دوره لیسانس)، دانشکده مقدماتی (کالج)، کالج‌های تکنولوژی (سه سال یا بالاتر)، یا کالج‌های آموزشی تخصصی (دوره متوسطه دوم)	زیر ۲۵ سال	۴۸,۰۰۰ ین (۳۳۷ دلار)

هزینه اقامت و زندگی دانشجویی در ژاپن

اگرچه خوابگاه‌های دانشجویی که توسط دولت‌های محلی و دانشگاه‌ها اداره می‌شوند در ژاپن در دسترس هستند اما تقریباً ۷۵ درصد از دانشجویان بین‌المللی در خانه‌های خصوصی زندگی می‌کنند. اطلاعات مربوط به محل اقامت را می‌توانید از راه‌های زیر کسب کنید:

1. دفتر دانشجویان بین‌المللی دانشگاه
2. به‌صورت آنلاین
3. با مراجعه به مشاوران املاک در منطقه‌ای که اقامت می‌کنید.

خوابگاه های دانشجویی در ژاپن

مزایا و معایب استفاده از خوابگاه دانشجویی ژاپن به شرح زیر است:

اجاره آپارتمان نیز مزایا و معایب خاص خود را دارد. ازجمله مزایای آپارتمان آزادی زندگی بر اساس سبک زندگی فرد و توسعه استقلال و درک امور مالی را می‌توان نام برد. از معایب آپارتمان این است که در بسیاری از موارد نیاز به وجه وثیقه معادل اجاره چندماهه (شیکی کین) یا پول بلاعوض (ری کین) است و پورسانت املاک یا سایر هزینه‌ها بایستی از قبل پرداخت شود. قراردادهای اجاره در ژاپن، پیچیده و نیاز به داشتن ضامن دارد و آپارتمان‌ها مبله نبوده و نیاز به خرید کلیه مبلمان و لوازم برقی است.

بیشتر بخوانید: رشته موسیقی در ژاپن

میانگین هزینه‌های زندگی در ژاپن

بسته به شهری که اقامت دارید و سبک زندگی شما، هزینه‌های زندگی در ژاپن متفاوت است. برای یک فرد مجرد یا خانواده‌ای که در ژاپن زندگی می کنند، باید انتظار هزینه ماهانه ۱۲۳,۲۵۱.۲ تا ۴۳۵,۲۹۲.۴ ین ژاپن (معادل ۸۷۹.۵ الی ۳۱۰۶.۳ دلار) را داشت. در جدول زیر، برخی از هزینه‌های موارد اولیه و مورد نیاز زندگی در ژاپن نوشته شده است.

نام کالا	قیمت به ین ژاپن	قیمت به دلار
۱ کیلوگرم برنج سفید	۴۶۷.۱۱	۳.۲۹
یک قرص نان	۲۰۶.۳۰	۱.۴۶
۱ لیتر شیر	۱۹۵.۷۷	۱.۳۸
۱۲ عدد تخم‌مرغ	۲۵۹.۷۹	۱.۸۹
۱ کیلوگرم گوشت سفید سینه	۹۱۳.۵۹	۶.۴۴
۱ کیلوگرم گوشت قرمز	۲,۳۶۸.۱۳	۱۷.۱۰
۱ کیلوگرم سیب	۷۰۴.۶۱	۴.۹۱
۱ کیلوگرم سیب‌زمینی	۴۲۵.۲۸	۳.۰۱
۱ کیلوگرم پیاز	۳۳۰.۸۵	۲.۳۶
۱ عدد کاهو	۱۸۳.۰۰	۱.۳۰
بطری آب ۱.۵ لیتری	۱۲۲.۵۰	۰.۸۸
یک پاکت سیگار	۵۷۰.۰۰	۴.۰۲

دریافت ویزای دانشجویی ژاپن

زمانی که نتایج پذیرش دانشجو از دانشگاهی در ژاپن دریافت شد، زمان تکمیل مدارک لازم برای درخواست ویزای دانشجویی ژاپن است. روند ویزای ژاپن پیچیده‌تر از برخی از کشورها است و ممکن است زمان بیشتری نیاز داشته باشد.

دانشجویان با داشتن ویزای تحصیلی ژاپن مجاز به کار در طول تحصیل نیستند مگر اینکه از دانشگاه یا اداره مهاجرت اجازه کار داشته باشند و برای ساعات خاصی در هفته بتوانند کار کنند.

مدارک مورد نیاز دریافت ویزای دانشجویی ژاپن

کلیه مدارک باید بر روی کاغذ A4 چاپ و برای دریافت ویزای دانشجویی ژاپن، مستقیماً به سفارت ژاپن در ایران درخواست داده شود. پس از ورود به خاک ژاپن با ویزای دانشجویی، مجوز فرود و کارت اقامت دریافت خواهید کرد. این اسناد را هنگام ورود به ژاپن دریافت کرده و دو هفته فرصت دارید تا اقامت خود را در دفاتر شهرداری محلی گزارش دهید.

بیشتر بخوانید: رزرو وقت سفارت ژاپن

دریافت مجوز کار حین تحصیل در ژاپن

به‌طور کلی، دانشجویان اجازه کار در ژاپن در حین تحصیل را ندارند. درصورتی‌که دانشجو نیاز به کار پاره‌وقت داشته باشد، باید از وزارت دادگستری (طبق ماده ۱۹ قانون کنترل مهاجرت و به رسمیت شناختن پناهندگان) مجوز کار را دریافت نماید. از اکتبر ۲۰۰۷، برای فعالان تجاری نیز این قانون اجباری شده است و هنگام استخدام افراد خارجی بایستی مراتب را به مرکز خدمات استخدامی (Hello Work) گزارش دهند. توجه داشته باشید که دارندگان ویزای دانشجویی نمی‌توانند بیش از ۲۸ ساعت در هفته کار کنند. (دارندگان ویزای دانشجویی می‌توانند تا ۸ ساعت در روز در صورت نداشتن کلاس درسی مشغول به کار شوند.)

تقریباً ۷۰.۴ درصد از دانشجویان بین‌المللی در ژاپن به‌صورت پاره‌وقت کار می‌کنند. حداقل دستمزد برای کار پاره وقت در این کشور، ساعتی ۱,۰۰۰ ین (حدود ۷ دلار) است.

شرایط اقامت پس از تحصیل در ژاپن

اگر دانشجوی خارجی پس از اتمام تحصیل خود در ژاپن بتواند از سوی یک کارفرمای ژاپنی جاب آفر یا پیشنهاد کاری دریافت کند، واجد شرایط تغییر وضعیت اقامت خود از اقامت تحصیلی به اقامت کاری خواهد بود. اگر دانشجو تا زمان فارغ‌التحصیلی خود، شغل مشخصی پیدا نکرد می‌تواند با تغییر وضعیت اقامت خود از وضعیت دانشجویی به وضعیت منصوص به مدت یک سال در ژاپن اقامت داشته و به دنبال کار بگردد. به این نکته باید توجه شود که ممکن است مدت اعتبار اقامت هر ۶ ماه یک‌ بار نیاز به تمدید داشته باشد.

تبدیل اقامت تحصیلی به ویزای کار ژاپن

برای تغییر وضعیت اقامت، متقاضی باید به نزدیک‌ترین اداره مهاجرت منطقه‌ای یا شعب آن در ژاپن مراجعه کند. قبل از مراجعه بایستی وقت قبلی گرفته شود. مدارک مورد نیاز برای درخواست اقامت کاری عبارت است از:

مدارک مورد نیاز تغییر وضعیت اقامت دانشجویی به کاری در ژاپن

مشاوره مهاجرت تحصیلی به ژاپن

منابع

• studyinjapan.go.jp
• educations.com
• nicjp.niad.ac.jp
• international.hit-u.ac.jp