قانون دوبلین و هرآنچه باید درمورد آن بدانید!

سالانه افراد زیادی، کشورهای عضو اتحادیه اروپا را برای مهاجرت انتخاب می‌کنند. در این میان افرادی هستند که با توجه به شرایطی که دارند، ممکن است مهاجرت به اروپا از طریق پناهندگی را برای ادامه زندگی مناسب ببینند. در ژانویه ۲۰۲۴، حدود ۸۴,۷۴۰ متقاضی پناهندگی برای اولین بار وارد این قاره شده‌اند که نسبت به سال گذشته، ۳ درصد افزایش داشته است. در نتیجه آمار و ارقام نشان می‌دهد که تعداد متقاضیان برای پناهندگی در اتحادیه اروپا همواره رو به افزایش بوده است. به همین دلیل، کشورهای اتحادیه به همراه کشورهای ایسلند، سوئیس، لیختن اشتاین و نروژ قانونی به نام قانون دوبلین وضع کرده‌اند تا با استفاده از این قانون بتوانند روند پناهندگی و جمعیت پناهندگان را کنترل کنند.

طبق قانون دوبلین، اگر به‌عنوان پناهنده وارد یکی از کشورهای اتحادیه اروپا شوید، تنها یکی از کشورهای عضو قانون دوبلین می‌تواند درخواست پناهندگی شما را بررسی کند. به بیانی دیگر، شما قادر به انتخاب نخواهید بود که کدام کشور به پرونده پناهندگی شما در اروپا رسیدگی کند. در نتیجه شما فقط می‌توانید در یک کشور درخواست پناهندگی دهید و فقط می‌توانید از یک کشور پناهندگی دریافت کنید. حال که کمی اطلاعات در مورد قانون دوبلین به دست آوردید، در ادامه این مقاله به بررسی کامل این قانون خواهیم پرداخت.

قانون دوبلین چیست؟

همان‌طور که گفته شد، اگر شما به عنوان پناهنده وارد یکی از کشورهای اتحادیه اروپا شوید، این قانون دوبلین است که تعیین می‌کند که مسئول رسیدگی به درخواست پناهندگی شما کدام کشور باشد. در اغلب موارد به این صورت است که درخواست پناهندگی شما توسط همان کشوری که اول به آن وارد شده‌اید، بررسی می‌شود. اما اگر در کشور دیگری درخواست پناهندگی داده باشید، یا اگر اداره حفاظت بین‌المللی (International Protection Office – IPO) تصمیم بگیرد که کشور دیگری باید مسئول درخواست پناهندگی شما باشد، می‌توانند شما را به کشور دیگری برای پیگیری درخواستتان منتقل کنند. در نتیجه طبق قانون دوبلین، شما نمی‌توانید کشور مقصد خود را انتخاب کنید و این قوانین دوبلین هستند که کشور نهایی شما را تعیین می‌کنند.

کشورهایی که قانون دوبلین دارند

در این بخش، به معرفی کشورهایی که قانون دوبلین دارند، می‌پردازیم. کشورهایی که قانون دوبلین دارند شامل ۲۷ کشور از اتحادیه اروپا و همچنین ۴ کشور دیگر هستند که تابع قوانین دوبلین عمل می‌کنند. در لیست زیر این کشورها نوشته شده است.

بیشتر بخوانید:

قانون دوبلین ایتالیا

قانون دوبلین در ایتالیا مشابه به دیگر کشورهای اتحادیه اروپا بر اساس قانون دوبلین III اعمال می‌شود. این قانون برای تعیین مسئولیت رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی افراد در کشورهای عضو اتحادیه اروپا طراحی شده است. هدف این سیستم جلوگیری از درخواست‌های پناهندگی متعدد در کشورهای مختلف و ایجاد سیستمی یکپارچه برای پذیرش و بررسی درخواست‌ها در کشورهای اتحادیه اروپا است.

قانون دوبلین در سوئیس

قانون دوبلین در سوئیس به قانون دوبلین III مربوط می‌شود که به کشورهای عضو اتحادیه اروپا و برخی کشورهای دیگر اجازه می‌دهد تا مسئولیت رسیدگی به درخواست پناهندگی افراد را تعیین کنند. سوئیس، هرچند عضو اتحادیه اروپا نیست، اما به عنوان یک کشور غیرعضو در این قوانین مشارکت دارد و شامل توافقات دوبلین می‌شود.

قانون دوبلین در هلند

قانون دوبلین در هلند به همان شیوه‌ای که در سایر کشورهای اتحادیه اروپا اجرا می‌شود، بر اساس قانون دوبلین ۳ است. این قانون مسئولیت رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی افراد را در کشورهای عضو اتحادیه اروپا تعیین می‌کند و هدف اصلی آن جلوگیری از درخواست‌های پناهندگی متعدد در کشورهای مختلف است.

قانون دوبلین در انگلیس

قانون دوبلین در انگلیس (که بخشی از پادشاهی متحده بریتانیا است) به سیستم دوبلین III مربوط می‌شود که به کشورهای اتحادیه اروپا و کشورهای غیرعضو اتحادیه اروپا که در این سیستم شریک هستند، اجازه می‌دهد مسئولیت رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی افراد را تعیین کنند.

با این حال، باید توجه داشته باشیم که بریتانیا (انگلستان) دیگر عضو اتحادیه اروپا نیست. پس از برگزیت (خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) که در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۰ اجرایی شد، بریتانیا دیگر به طور مستقیم تحت سیستم دوبلین قرار ندارد و قوانین جدید مهاجرتی خود را به‌ویژه در زمینه پناهندگی، بر اساس قوانین داخلی خود اعمال می‌کند.

قانون دوبلین در فرانسه

قانون دوبلین در فرانسه مانند سایر کشورهای اتحادیه اروپا بر اساس قانون دوبلین III اعمال می‌شود. این قانون به کشورهای عضو اتحادیه اروپا اجازه می‌دهد که مسئولیت رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی را بین خودشان تعیین کنند. هدف اصلی قانون دوبلین جلوگیری از درخواست‌های پناهندگی چندگانه در کشورهای مختلف است و این‌گونه عمل می‌کند که پناهجو تنها در یک کشور از اتحادیه اروپا می‌تواند درخواست پناهندگی دهد.

قانون دوبلین در آلمان

قانون دوبلین در آلمان به قوانین و مقررات مربوط به سیستم دوبلین اشاره دارد که به‌ویژه در زمینه پناهندگی و مهاجرت اعمال می‌شود. این سیستم که توسط کشورهای عضو اتحادیه اروپا (EU) به تصویب رسیده است، برای تعیین اینکه کدام کشور مسئول رسیدگی به درخواست پناهندگی یک فرد است، طراحی شده است.

در آلمان، این قانون بر اساس قانون دوبلین III اجرا می‌شود. این مقررات در سال ۲۰۱۳ توسط اتحادیه اروپا تصویب شد و آلمان به عنوان یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا موظف به اجرای آن است. هدف اصلی این سیستم جلوگیری از درخواست پناهندگی متعدد در کشورهای مختلف اتحادیه اروپا است و همچنین مسئولیت رسیدگی به درخواست پناهندگی را به کشوری که پناهجو اولین بار وارد آن شده است، محول می‌کند.

تفاوت قانون دوبلین ۲ و دوبلین ۳

قانون دوبلین نیز مانند هر قانون دیگری در طی زمان دستخوش تغییرات شده است. قانون دوبلین ۳ برای اصلاح برخی از موارد در قانون دوبلین ۲ عرضه گشت و در آن سعی شد تا مسائل مربوط به پناهندگان بهبود پیدا کند.

در ابتدا، در قانون دوبلین ۳، قوانین جدیدی در مورد نحوه رفتار با پناهجویان تحت قوانین دوبلین مطرح شد. طبق قانون جدید پناهجویان باید قبل از شروع فرآیند پناهندگی، از قوانین دوبلین مطلع شوند و سپس یک مصاحبه رسمی (در صورت نیاز با حضور مترجم) داشته باشند. این مصاحبه باید قبل از هر مصاحبه دیگری در رایطه با فرآیند پناهندگی صورت بگیرد.

یکی دیگر از تغییراتی که در قوانین پس از اجرای قانون دوبلین ۳ رخ داده است، داشتن حق اعتراض و درخواست تجدید نظر پناهجویان است که در قانون دوبلین ۲ اصلاً حق تجدید نظری برای پناهجویان قائل نشده بودند.

از دیگر تغییرات می‌توان به کوتاه‌تر شدن زمان انتقال پناهجو به یک کشور دیگر و تغییراتی در مورد افراد زیر ۱۸ سال اشاره کرد.

قانون دوبلین چند ماه است؟

طبق قانون دوبلین، پس از ثبت درخواست پناهندگی، پناهجو تا مدت ۶ ماه نمی‌تواند اخراج شود و باید منتظر پاسخ یا رسیدگی به درخواستش باشد. این ۶ ماه از تاریخ ثبت درخواست در کشور اول محاسبه می‌شود. اگر در این مدت تصمیم به انتقال پناهجو به کشوری دیگر (که مسئول بررسی درخواست پناهندگی است) گرفته شود، این زمان معمولاً باید در همین مدت ۶ ماه انجام شود. در صورتی که درخواست پناهندگی در این مدت رد شود یا مشکلات خاصی پیش آید (مثل درخواست تجدیدنظر)، ممکن است این مدت زمان به ۶ ماه دیگر تمدید شود. به طور خلاصه، محدودیت زمانی اولیه طبق قانون دوبلین ۶ ماه است، اما ممکن است در شرایط خاص و با توجه به تصمیمات قضائی یا درخواست‌های قانونی، این زمان تمدید شود.

قانون دوبلین اثر انگشت

قانون دوبلین اثر انگشت یکی از ابزارهای اصلی برای شناسایی پناهجویان و تعیین مسئولیت رسیدگی به درخواست پناهندگی آنها در سیستم دوبلین، استفاده از اثر انگشت است. در واقع فرآیند قانون دوبلین اثر انگشت با هدف جلوگیری از درخواست‌های پناهندگی متعدد در کشورهای مختلف و تعیین کشوری که مسئول رسیدگی به پرونده است، انجام می‌شود.

نحوه بررسی درخواست پناهندگی براساس قانون دوبلین

پس از آنکه شما در یکی از کشورهای عضو قانون دوبلین درخواست پناهندگی کنید، اطلاعات بیومتریک شما یعنی عکس و اثر انگشت، توسط دفتر حفاظت بین‌المللی (IPO) ثبت می‌شود. این اطلاعات در یک پایگاه داده اتحادیه اروپا به نام Eurodac ثبت می‌شود و تمامی کشورهای عضو قانون دوبلین به این اطلاعات دسترسی دارند.

زمانی که برای اولین بار درخواست پناهندگی خود را در یکی از کشورهای دوبلین ثبت می‌کنید، سازمان مربوطه تصمیم می‌گیرد که کشوری که در حال حاضر (کشور A) در آن حضور دارید به درخواست شما رسیدگی کند و یا کشور دیگری (کشور B) را مسئول رسیدگی به درخواست شما قرار دهد. اگر بنا به دلایلی، لازم باشد که کشور دیگری درخواست پناهندگی شما را بررسی کند، دفتر حفاظت بین‌المللی (IPO) پرونده شما را به کشور B ارسال می‌کند و این کشور باید ظرف مدت ۲ ماه پس از دریافت درخواست، پاسخ دهد. اگر کشور B در این بازه زمانی پاسخی ندهد، به این معنی است که مسئولیت درخواست شما را پذیرفته است و پرونده پناهندگی شما در این کشور بررسی خواهد شد.

نوع دیگری از بررسی پرونده به این صورت است که اگر شما قبلاً برای پناهندگی در کشور A که عضو دوبلین است درخواست داده باشید، اما اکنون در کشور B حضور داشته باشید، دفتر حفاظت بین‌المللی (IPO) از کشور A درخواست خواهد کرد تا اجازه دهد شما به کشور A برگردید. کشور A باید به درخواست بازگشت شما در عرض ۲ هفته پس از ثبت اطلاعات در سامانه Eurodac و یا ظرف ۱ ماه پس از دریافت درخواست پاسخ دهد. اگر از کشور A در این بازه زمانی پاسخی دریافت نشود، به این معنی است که این کشور موافق بازگشت شما به کشور است و درخواست شما را پذیرفته است.

دلایل بررسی پرونده توسط کشور دیگری از عضو قانون دوبلین

تا به اینجا متوجه شدیم که ممکن است پرونده پناهندگی شما، توسط کشور دیگری بررسی شود. حال به بررسی دلایل این اتفاق می‌پردازیم. دلایلی که چرا کشور دیگری می‌تواند مسئولیت درخواست پناهندگی شما را بر عهده بگیرد به ترتیب اهمیت و اولویت در ادامه نوشته شده است.

فرار از قانون دوبلین

فرار از قانون دوبلین به اقداماتی اطلاق می‌شود که برخی پناهجویان به‌منظور جلوگیری از انتقال به کشور مسئول برای رسیدگی به درخواست پناهندگی‌شان انجام می‌دهند. سیستم دوبلین III به‌ویژه برای جلوگیری از درخواست‌های پناهندگی متعدد در کشورهای مختلف طراحی شده است، اما برخی پناهجویان تلاش می‌کنند تا از انتقال به کشور مسئول اجتناب کنند. فرار از قانون دوبلین معمولا در یکی از حالت‌های زیر رخ می‌دهد.

• ورود غیرقانونی به کشورهای دیگر: یکی از روش‌های رایج فرار از قانون دوبلین، ورود غیرقانونی به کشورهای دیگر است. برخی پناهجویان که می‌دانند کشور اولیه‌شان مسئول رسیدگی به درخواست‌شان است، ممکن است به‌طور غیرقانونی وارد کشور دیگری از اتحادیه اروپا شوند و درخواست پناهندگی خود را در آنجا ثبت کنند.
• در این حالت، پناهجو تلاش می‌کند تا سیستم دوبلین نتواند او را به کشور اولیه بازگرداند.
• پنهان شدن و تغییر هویت: برخی پناهجویان برای جلوگیری از شناسایی و انتقال به کشور مسئول، ممکن است اقدام به پنهان شدن کنند. این ممکن است شامل تغییر محل اقامت، هویت یا اسناد شناسایی باشد. به‌عنوان مثال، پناهجویان ممکن است اثر انگشت خود را از سیستم‌های ثبت‌نام پنهان کنند یا در مکان‌هایی مخفیانه اقامت کنند تا شناسایی نشوند.
• درخواست پناهندگی در کشورهای مختلف: برخی پناهجویان ممکن است در کشورهای مختلف اتحادیه اروپا درخواست پناهندگی بدهند و سعی کنند که درخواست‌های متعدد در کشورهای مختلف ثبت کنند تا از انتقال به کشور مسئول جلوگیری کنند. در این صورت، آن‌ها ممکن است مدت زیادی در حال حرکت بین کشورها باشند و تلاش کنند تا در کشوری که شرایط بهتری برای پناهندگی دارد، پذیرفته شوند.
• اعتراض و درخواست تجدیدنظر: برخی پناهجویان پس از دریافت حکم انتقال به کشور مسئول، ممکن است اعتراض کنند و درخواست تجدیدنظر بدهند. این فرآیند می‌تواند مدت زمان رسیدگی را طولانی کند و موجب شود که پناهجو در کشور فعلی بماند. درخواست‌های تجدیدنظر می‌توانند به‌ویژه در شرایط خاص، مانند بیماری‌های جدی یا شرایط انسانی دشوار، با احتمال بیشتری پذیرفته شوند.

بیشتر بخوانید:

• پناهندگی در یونان
• پناهندگی در استرالیا

کشورهایی که قانون دوبلین ندارند

قانون دوبلین برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا و برخی کشورهای غیرعضو اتحادیه اروپا که به این سیستم پیوسته‌اند، اعمال می‌شود. این قانون به‌ویژه برای تعیین مسئولیت رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی افراد در کشورهای مختلف طراحی شده است. اما تعدادی کشور وجود دارند که قانون دوبلین را ندارند یا در حال حاضر در این سیستم شرکت نمی‌کنند.کشورهایی که قانون دوبلین را ندارند یا از آن خارج شده‌اند، عبارتند از:

• بریتانیا (انگلستان)
• ایرلند

کشورهای خارج از اتحادیه اروپا که در سیستم دوبلین نیستند

کشورهای خارج از اتحادیه اروپا که در سیستم دوبلین نیستند، عبارتند از:

• آلبانی
• مونته‌نگرو
• مقدونیه شمالی
• صربستان

قانون دوبلین شامل چه پناهجویانی نخواهد شد؟

شما اگر هر یک از شرایط زیر را داشته باشید، قانون دوبلین شامل حال شما نخواهد شد. توجه داشته باشید که اگر قانون دوبلیت در مورد پرونده شما صدق نکند به این معنی است که درخواست پناهندگی شما پذیرفته شده است. بلکه به این معنی است که درخواست پناهندگی شما تحت فرآیند دیگری به غیر از قانون دوبلین بررسی خواهد شد.

• اگر زیر ۱۸ سال سن داشته باشید و سرپرستی همراه شما نباشد.
• اگر همسر شما در یکی از کشورهای اروپا اقامت داشته باشد، قانون دوبلین شامل حال شما نخواهد شد.
• اگر شرایط شما به گونه‌ای باشد (مثلاً بیماری سخت داشته باشید) که امکان برگشت به کشور خود را نداشته باشید.
• اگر مدت زمانی که به پرونده شما رسیدگی می‌شود بیشتر از مدت زمان تعیین شده باشد، قانون دوبلین شامل حال شما نخواهد شد

لغو قانون دوبلین

همواره بحث بر سر لغو قانون دوبلین، به خصوص پس از پاندمی کرونا و شروع جنگ اوکراین میان اعضای این قانون بوده است. همچنین صحبت بر سر لغو قانون دوبلین و جایگرینی آن با قوانین جدیدی بوده است که مسئولیت پناهندگان را میان کشورها تقسیم کند. اما مشخص نیست که آیا این روند جدید به تصویب می‌رسد یا خبر. به علاوه اینکه نگرانی‌های در مورد قوانین جدید وجود دارد، چرا که به نظر می‌رشد این قوانین جدید بسیار نزدیک به قوانین فعلی دوبلین است.

منابع

• EU Dublin Regulation
• Cooperation under the Dublin Regulation

سوالات متداول