تحصیل در هند
به قلم زهرا ناظریه
۳ سال پیش
آخرین ویرایش:
هند بزرگترین کشور آسیای جنوبی است که جمعیتی بالغ‌بر ۱.۳ میلیارد نفر دارد. در سالهای گذشته هند توانسته است پیشرفت‌های چشمگیری را در حوزه‌های علمی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی تجربه کند. قدم‌هایی رو به جلو که باعث شده تا سیستم آموزشی هند نیز از این قاعده مستثنی نبوده و جزو برترین سیستم های تحصیلی جهان طبقه‌بندی گردد. هزینه‌های تحصیل در هند بسته به شهر و محل تحصیل شما متفاوت است.
به لطف سیاست‌گذاری‌های صحیح در سالهای گذشته، امروزه کیفیت زندگی در هند برخلاف تصورات قدیمی، پیشرفت وسیعی داشته است. به‌گونه‌ای که دفتر نمایندگی تجارت ایالات متحده، هند را در زمره کشورهای توسعه‌یافته قلمداد می‌کند. از سویی دیگر هزینه‌های زندگی و تحصیل در هند در مقایسه با همسایگان آسیایی و هم‌ردیفان جهانی خود همچون چین، ژاپن، اروپا و آمریکا بسیار پایین‌تر است. شهریه در هر سال تحصیلی زیر ۵,۰۰۰ دلار است در حالی که در کشورهای اروپایی و آمریکایی بین ۲۰,۰۰۰ تا ۳۰,۰۰۰ دلار است. برای دانشجویان بین المللی، هزینه زندگی در هند کاملاً معقول است. هر دانشجو باید ۳,۲۰۰ دلار در سال برای مسکن، حمل و نقل، غذا و سایر هزینه‌های زندگی بودجه داشته باشد
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
سیستم آموزشی هند، کلیات و طبقه‌بندی
سیستم آموزشی هند در دو سطح تحصیلات پایه و تحصیلات عالی قابل بررسی است. در ادامه به بررسی هر کدام پرداخته می‌شود.
۱. تحصیلات پایه (۶ تا ۱۸ سالگی) در هند
به طور کلی آموزش و تحصیل در هند از ۶ سالگی آغاز می‌گردد. مدارس هند در مقاطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان طبقه‌بندی شده‌اند و پس از آن تحصیل در دانشگاه آغاز می‌گردد. تحصیل در دوره ابتدایی و متوسطه که از ۶ تا ۱۴ سالگی را شامل می‌شود، اجباری و در مدارس دولتی برای شهروندان هندوستان رایگان است. مدارس دولتی هند در سه سطح کشوری، ایالتی و محلی طبقه‌بندی می‌شوند. هر‌کدام از این نوع مدارس توسط مقامات مربوط به تقسیم‌بندی کشوری خود اداره می‌گردند. برای مثال مدارس کشوری تحت نظر وزارت آموزش هند و مدارس ایالتی توسط مقامات هر ایالت اداره می‌شوند.
در کنار مدارس دولتی تعداد زیادی مدارس غیردولتی نیز وجود دارند که حدود ۳۰ درصد از جمعیت دانش‌آموزان را دربر می‌گیرند. مدارس غیرانتفاعی بسیار محبوب‌تر از مدارس دولتی هستند. زیرا کیفیت آموزش و امکانات در آن‌ها در سطح بالاتری قرار گرفته است.
در تمامی مدارس هند مطابق با دستورالعمل کشوری، وعده های غذایی سالم و رایگان توسط دولت عرضه می‌گردد تا دانش‌آموزان با تغذیه سالم رشد مناسبی را تجربه کنند. طبق قانون هند، هیچ مدرسه‌ای ملزم به ارائه یک زبان مادری خاص نیست. لذا تصمیم‌گیری درباره زبان مادری هر مدرسه توسط شورای محلی انجام می‌شود. همچنین تعداد زیادی مدرسه فارسی زبان در هند در حال فعالیت هستند که نکته‌ای قابل توجه برای ایرانیان مقیم هند است.
| دسته بندی | پایه تحصیلی | سن شروع | توضیحات |
|---|---|---|---|
| پیش دبستانی | پیش دبستانی | ۳-۵ سال | آموزش مهارت‌های عملی |
| ابتدایی | – پایه اول – پایه دوم – پایه سوم – پایه چهارم – پایه پنجم | – ۶ سال – ۷ سال – ۸ سال – ۹ سال – ۱۰ سال | آموزش خواندن، نوشتن، زبان، هنر، علم و… |
| راهنمایی | – پایه ششم – پایه هفتم – پایه هشتم | – ۱۱ سال – ۱۲ سال – ۱۳ سال | آموزش با محوریت ریاضی، شیمی، فیزیک، زیست، هنر و تاریخ |
| دبیرستان دوره ۱ | – پایه نهم – پایه دهم | – ۱۴ سال – ۱۵ سال | تحصیلات تکمیلی جهت آماده‌سازی برای ورود به کالج (دانشگاه) |
| دبیرستان دوره ۲ | – پایه یازدهم – پایه دوازدهم | – ۱۶ سال – ۱۷ سال |
هزینه تحصیل در مدارس دولتی و غیردولتی هند را در جدول زیر مشاهده کنید:
| نوع مدرسه | هزینه تحصیل سالانه |
|---|---|
| ابتدایی و راهنمایی مدارس دولتی | رایگان |
| ابتدایی و راهنمایی مدارس غیردولتی | ۲۴,۰۰۰ روپیه |
| دبیرستان مدارس دولتی | ۵,۱۰۰ روپیه |
| دبیرستان مدارس غیردولتی | ۵۱,۰۰۰ روپیه |
۲. تحصیلات عالی (دانشگاه) در هند
دانشگاه‌های دولتی هند در چهار دسته کشوری، ایالتی، موسسات INI) Institute of National Importance) و موسسات DEEM تقسیم‌بندی می‌شوند. دانشگاه‌های کشوری توسط دولت مرکزی هند، ایالتی توسط مقامات هر ایالت، موسسات INI) Institute of National Importance) توسط پارلمان هند و موسسات DEEM توسط وزارت علوم و آموزش هند مدیریت می‌شوند. از نظر اعتبارسنجی، سطح آموزشی در دانشگاه‌های DEEM و ایالتی پایین‌تر از دانشگاه‌های کشوری و INI است. تعداد زیادی دانشگاه خصوصی با استاندارد‌های آموزشی بالا نیز در هند در حال فعالیت هستند.
۲. تحصیلات عالی (دانشگاه) در هند
در سال ۲۰۲۰ در حدود ۱۰۰۰ دانشگاه در هند فعال بوده که شامل ۵۴ دانشگاه کشوری، ۴۱۶ دانشگاه ایالتی، ۱۲۵ دانشگاه DEEM (وزارت علوم)، ۳۶۱ دانشگاه خصوصی و ۱۵۹ موسسه INI بوده‌اند. همینطور تعداد ۵۲,۶۰۰ عدد کالج نیز در حال فعالیت بوده‌اند که مدارک کاردانی فنی و کارشناسی ارائه می‌دهند. سیستم آموزشی دانشگاه‌های هند براساس سالهای تحصیل دارای دوره‌های متنوعی بوده که در جدول قابل مشاهده است:
| نوع آموزشگاه | مقطع تحصیلی | سالهای تحصیل | مدرک کسب شده |
|---|---|---|---|
| قابل ارائه توسط کالج یا دانشگاه | کارشناسی | – ۱ سال – ۲ سال – ۳ سال – ۴ سال – ۵ سال | – کاردانی فنی حرفه‌ای ۱ ساله – کاردانی فنی حرفه ای ۲ ساله – کارشناسی ۳ ساله – کارشناسی ۴ ساله – کارشناسی پزشکی (MBBS) |
| قابل ارائه توسط دانشگاه | کارشناسی ارشد | – ۶ سال – ۷ سال – ۸ سال | بسته به نوع رشته مدارک متعددی اعطا خواهد شد. |
| دکترا | … | ||
| فوق دکترا | … |
مدارک لازم برای تحصیل در هند
مدارک لازم برای تحصیل در مقاطع مختلف تحصیلی در هندوستان باتوجه به دانشگاه، رشته و مقطع تحصیلی می‌تواند متفاوت باشد. اما به‌طور عمومی شامل مدارک زیر است:
- پاسپورت معتبر و ویزای تحصیلی
- فرم‌های اخذ پذیرش
- ترجمه رسمی دیپلم و ریزنمرات
- مدارک زبان انگلیسی (در صورت لزوم)
- انگیزه‌نامه تحصیلی
- گواهی تمکن مالی
- ترجمه رسمی رزومه تحصیلی
- توصیه نامه تحصیلی در صورت وجود
مدرک زبان مورد نیاز برای تحصیل در هند
ازآنجایی که تمامی کورس‌های تحصیلی برای دانشجویان خارجی در هندوستان به زبان انگلیسی تدریس می‌شوند، نیازی به آموختن و شرکت در آزمون‌های زبان هندی نیست. برای اخذ پذیرش در اغلب از دانشگاه‌ها، سطحی حداقلی از مدارک زبان انگلیسی مورد نیاز است. به‌عنوان مثال دانشگاه IIT نمره ۶.۵ آزمون آیلتس و یا گواهی کفایت سطح زبان از سوی آموزشگاه‌های معتبر را برای دانشجویان خود درخواست می‌کند. در مجموع همراه داشتن مدارک معتبر زبان انگلیسی مانند IELTS ،TOFEL و…، نقشی موثر در روند پذیرش شما خواهد داشت.
آزمون های ورودی برای پذیرش در دانشگاه های هند
تعداد زیادی از دانشگاه‌ها در هند تنها به بررسی نمرات امتحانات نهایی و گواهی پایان تحصیلات متوسطه داوطلب بسنده می‌کنند. اما اکثر دانشگاه‌های معتبرتر دارای نوعی آزمون ورودی هستند. ازآنجایی که دانشگاه‌های هند دارای سیستم‌های مدیریتی متفاوتی هستند، طبعا آزمون مورد نیاز برای ورود به هر دانشگاه نیز متفاوت است.
دانشگاه های دولتی برای ارزیابی دانشجویان غالبا از آزمون‌های ورودی استاندارد هند استفاده می‌کنند. در حالی که دانشگاه‌های خصوصی ممکن هست از آزمون‌های استاندارد استفاده کرده و یا آزمون ورودی مخصوص خود را داشته باشند. حتی گاهی بعضی دانشگاه‌ها بالاخص دانشگاه‌های خصوصی، چندین آزمون ورودی مختلف را می‌پذیرند و قبولی در هر یک از آن‌ها کفایت می‌کند. تعدادی از آزمون‌های استاندارد برای ورود به دانشگاه های دولتی هند در جدول زیر ذکر شده است:
| نام آزمون | دانشگاه‌های هدف |
|---|---|
| آزمون ورودی مشترک – اصلی (JEE-Main) | مجموعه دانشگاه‌های NIT (دانشگاه‌های کشوری فنی هند) |
| آزمون ورودی مشترک – پیشرفته (JEE-Advanced) | مجموعه دانشگاه‌های IIT (برترین دانشگاه‌های دولتی فنی هند) |
| آزمون پذیرش حقوق عمومی (CLAT) | دانشگاه‌های دولتی حقوق |
| آزمون NEET | دوره‌های کارشناسی علوم پزشکی در تمام کالج‌ها و دانشگاه‌های دولتی |
| آزمون مشترک ورودی دانشگاه (CUET) | آزمون استاندارد در ۴۵ دانشگاه دولتی هند (کشوری) |
| آزمون AIIMS آزمون JIPMER | مجموعه دانشگاه‌های پزشکی هند |
مدارک لازم برای اخذ ویزای تحصیلی هند
درصورت اخذ پذیرش تحصیلی از دانشگاه‌های هند، مرحله بعدی کسب اجازه ورود یا دریافت ویزای تحصیلی هند از سفارت هندوستان است. برای دریافت ویزای هند جهت تحصیل در این کشور، به مدارک زیر نیاز خواهید داشت:
- نسخه فیزیکی فرم درخواست ویزا به‌علاوه آپلود در سایت
- دو قطعه عکس با استاندارد مخصوص پاسپورت
- پاسپورت معتبر به همراه پاسپورت‌های پیشین و کپی از تمام صفحات آن‌ها
- کپی شناسنامه و کارت ملی به همراه ترجمه رسمی آن‌ها
- تاییدیه رسمی پذیرش در دانشگاه/کالج در فرم “Bonafide”
- رزومه تحقیقاتی و یا مدارک پیشین برای رشته‌های تحقیقاتی
- نامه تائیدیه وزارت بهداشت هند در صورت درخواست برای تحصیل در رشته‌های پزشکی
- مدرک قبولی در آزمون NEET در صورت درخواست برای رشته‌های پزشکی
- گواهی تمکن مالی
- همراه داشتن ۲۰۰۰ دلار
- مدارک تحصیلی و ترجمه رسمی آن‌ها
اجازه کار کنار تحصیل با ویزای دانشجویی هند
در هنگام تحصیل در هند دانشجویان خارجی حق اشتغال به کار ندارند. اما آن‌ها می‌توانند به طور غیر رسمی و فریلنسری به درآمدزایی آنلاین بپردازند. البته فرصت کار کنار تحصیل برای دانشجویان دکترا و پست دکتری در هند امکان‌پذیر است. دانشجویان این مقاطع در هند شاغل محسوب شده و درآمد خواهند داشت.
رتبه بندی و اعتبار دانشگاه های هند
بر اساس رنکینگ جهانی QS که معتبرترین نظام اعتباربخشی دانشگاه‌هاست، نظام آموزشی هند در آخرین گزارش (سال ۲۰۱۸) در جایگاه ۲۶ام جهان قرار گرفته است. جایگاهی که بالاتر از کشورهای مطرحی همچون نروژ، اتریش، ترکیه، اوکراین و سنگاپور بوده است. در ادامه جایگاه جهانی برترین دانشگاه های هند در سال ۲۰۲۴ در قالب جدول ارائه شده است.
بهترین دانشگاه‌های مهندسی هند:
| رتبه | نام دانشگاه | زمینه تخصصی | شهر | رتبه جهانی QS 2024 |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | موسسه فناوری هند بمبئی (IITB) | مهندسی | بمبئی | ۱۴۹ |
| ۲ | موسسه فناوری هند دهلی (IITD) | مهندسی و تکنولوژی | دهلی نو | ۱۹۷ |
| ۳ | موسسه علوم هند | مهندسی و علوم پایه | بنگلور | ۲۲۵ |
بهترین دانشگاه‌های علوم‌پزشکی هند:
| رتبه | نام دانشگاه | زمینه تخصصی | شهر | رتبه موضوعی QS |
|---|---|---|---|---|
| ۲ | آکادمی آموزش عالی مانیپال | پزشکی | مانیپال | ۳۶۸ |
| ۳ | دانشگاه دهلی | پزشکی | دهلی نو | ۳۸۳ |
در میان دانشگاه‌های علوم پزشکی هند، هفت دانشگاه در لیست دانشگاه‌های مورد تایید وزارت بهداشت ایران در هندوستان قرار دارند. فارغ‌التحصیلان این دانشگاه‌ها می‌توانند پس از پایان تحصیل خود به ایران برگشته و طبابت کنند.
معرفی برخی دانشگاه های مطرح هند
- دانشگاه‌های IIT: مجموعه دانشگاهی IIT یا Indian Institute of Technology، برترین دانشگاه‌های فنی مهندسی هند به شمار می‌روند. این دانشگاه‌ها از نوع INI هستند که تحت نظر پارلمان هند مدیریت می‌شوند. در بین شعب مختلف IIT شعبه بمبئی و دهلی‌نو جایگاه بالاتری در رنکینگ جهانی دارند. میزان درخواست برای این دانشگاه‌ها بسیار بالا بوده و شانس قبولی در این دانشگاه‌ها برای افراد با رزومه علمی پربار، بسیار بیشتر از سایر افراد است. همچنین IIT به سختگیری و جو علمی سنگین خود در هند شهره است. آزمون ورودی این دانشگاه‌ها JEE-Advance است.
- دانشگاه‌های AIIMS در هند: مجموعه دانشگاه‌های All India Institute of Medical Sciences یا به اختصار AIIMS جزو برترین دانشگاه‌های دولتی هند در زمینه علوم‌پزشکی به شمار می‌روند. این دانشگاه‌ها در ژانویه ۲۰۲۲ دارای ۱۹ شعبه در سراسر هند بوده‌ند. شعبه دهلی‌نو در صدر شعب این دانشگاه‌ها قرار دارد. دانشگاه‌های AIIMS نیز از نوع INI بوده و زیرنظر پارلمان کشور هند اداره می‌شوند. سیستم آموزش پزشکی در این دانشگاه‌ها MBBS است. به این معنا که برای تحصیل در پزشکی در این دانشگاه می‌بایست ابتدا مدرک کارشناسی پزشکی MBBS اخذ نمایید. این دوره ۵ ساله بوده و بعد از آن می‌توانید در هر یک از رشته های تخصصی پزشکی تحصیل نمایید. همچنین می‌توانید برای فارغ‌التحصیلی به عنوان پزشک عمومی، پس از اخذ MBBS در دوره تکمیلی ۲ ساله شرکت نموده و پس از آن به عنوان پزشک عمومی فارغ‌التحصیل شوید. شعبه دهلی‌نو این دانشگاه مورد تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران است. آزمون ورودی این دانشگاه برای MBBS آزمون NEET و برای مابقی رشته‌ها، آزمون AIIMS است.
گاه‌شمار اپلای و اخذ پذیرش تحصیلی در هندوستان
در جدول زیر زمان و مرحله اپلای و تحصیل در دانشگاه‌های هند نوشته شده است:
| عنوان | تاریخ حدودی |
|---|---|
| انتخاب دانشگاه مدنظر | در ماه سپتامبر سال قبل از اخذ پذیرش |
| شرکت در آزمون‌های ورودی لازم برای دانشگاه مورد نظر | ماه نوامبر |
| ارسال مدارک لازم برا دانشگاه‌ها به همراه نتایج آزمون‌ها | ماه ژانویه تا مارس |
| اعلام نتایج پذیرش توسط دانشگاه‌ها|برگذاری اغلب آزمون‌های ورودی استاندارد هند | ماه آوریل |
اقدام برای اخذ ویزا، بورسیه و وام دانشجویی | ماه می |
| سفر به هند برای یافتن مکان اقامت و سایر اقدامات لازم | ماه ژوئن |
| شروع ترم تحصیلی | ماه جولای |
هزینه های تحصیل در هند
کشور هند جزو ۱۰ کشور ارزان قیمت برای تحصیل در جهان است. از این رو دانشجویان زیادی هرساله برای تحصیل به این کشور مهاجرت می‌کنند. هزینه تحصیل در دانشگاه‌های مهندسی هند را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید:
| نام دانشگاه | متوسط هزینه یک سال تحصیل (کارشناسی و ارشد) |
|---|---|
| موسسه فناوری هند بمبئی (IITB) | شهروندان هندی ۷۹۸ دلار در سال دانشجویان بین المللی حداقل ۴,۱۱۷ دلار در سال |
| موسسه فناوری هند دهلی (IITD) | شروع از ۷۴۵ دلار سالانه |
| موسسه علوم هند | ۱,۲۰۰ الی ۱۵,۰۰۰ دلار بسته به مقطع |
هزینه تحصیل در دانشگاه‌های پزشکی هند را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید:
| نام دانشگاه | هزینه یک سال تحصیل در مقطع کارشناسی | هزینه یک سال تحصیل MBBS پزشکی |
|---|---|---|
| موسسه علوم پزشکی تمام هند | ۲۵.۰۱ دلار | ۸۷.۵۳ دلار |
| آکادمی آموزش عالی مانیپال | ۱۱,۲۵۴ دلار | ۸۷,۵۲۹ دلار |
| دانشگاه دهلی | ۲۰۶ دلار | ۲۵۰ دلار |
هزینه های اقامت در خوابگاه و زندگی در هند
علاوه‌بر هزینه‌های تحصیل، هزینه‌های زندگی دانشجویی در هند نیز به نسبت سایر کشورها پایین‌تر است. در جدول زیر به هزینه‌های موردنیاز برای اقامت و زندگی در این کشور اشاره شده است. توجه نمایید در شهریه‌های ذکرشده، هزینه های جانبی دانشگاه از قبیل غذای دانشجویی، بیمه، یارانه خوابگاه و… نیز در نظر گرفته شده است.
| عنوان | هزینه مورد نیاز |
|---|---|
| اجاره ماهانه تخت یک اتاق دو تخته هاستل دانشجویی در دهلی نو | ۱۰۹ دلار |
| اجاره ماهانه یک آپارتمان یک تخته در مرکز شهر | ۱۸۷.۴۲ دلار |
| یک وعده غذایی معمولی | ۲.۴۱ دلار |
| یک بطری ۱ لیتری شیر | ۰.۷۰ دلار |
| یک بطری کوچک آب | ۰.۳۵ دلار |
| یک بلیط یک طرفه مترو یا اتوبوس شهری | ۰.۳۶ دلار |
| یک لیتر بنزین | ۱.۲۶ دلار |
| اینترنت کابلی نامحدود ماهیانه | ۸.۴۳ دلار |
بورسیه های تحصیلی در هند
یکی از راه‌های کاهش هزینه‌های آموزش و زندگی در هند، درخواست بورسیه تحصیلی است. شما با اخذ انواع بورسیه‌های تحصیلی می‌توانید به‌صورت کاملاً رایگان در هند تحصیل کنید. تعداد بورسیه‌های تحصیلی هندوستان بسته به دانشگاه‌های هدف بسیار زیاد بوده و ما در ادامه به معرفی پرطرفدارترین بورسیه دولتی هند که در تمامی دانشگاه‌ها ارائه می‌شود می‌پردازیم.
بورسیه تحصیلی ICCR (GSS)
هدف این کمک‌هزینه تحصیلی، اعطای فرصتی خاص به شهروندان کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکای جنوبی برای تحصیل در هند به صورت رایگان است. از این بورسیه می‌توان برای تحصیل کاملا رایگان و کمک‌هزینه معیشتی در ۱۴۰ دانشگاه هند استفاده نمود. متقاضیان این بورسیه باید تسلط کافی بر زبان انگلیسی داشته باشند.
| مقطع | میزان دریافت کمک هزینه |
|---|---|
| کارشناسی | ۲۲۵ دلار در ماه |
| پزشکی | ۲۲۵ دلار در ماه |
| کارشناسی ارشد | ۲۵۰ دلار در ماه |
| کمک هزینه خوابگاه | ۶,۰۰۰ روپیه در ماه |
هر سال ۶۲.۵۲ روپیه به کمک‌هزینه دانشجویان افزوده می‌شود.
شرایط اقامت پس از تحصیل در هند
دانشجویان پس از پایان تحصیل در هندوستان، درصورت داشتن پیشنهاد شغلی یا جاب آفر می‌توانند در این کشور مانده و ویزای اقامت تحصیلی خود را به اقامت کاری تبدیل نمایند. به طور متوسط حقوق ماهانه هر فرد در دهلی‌نو حدودا ۴۳,۰۰۰ روپیه است. فارغ‌التحصیلان در هند پس از پایان تحصیل نیز فرصتی برای پیدا کردن کار خواهند داشت. شما پس از ۷ سال کار و پرداخت مالیات در هند، واجد شرایط دریافت اقامت دائم این کشور خواهید شد.
۵ سال پس از دریافت اقامت دائم هند، می‌توانید برای پاسپورت و تابعیت هندی اقدام نمایید.
منابع
سوالات متداول
آیا با تحصیل در هند می‌توان پاسپورت هندی دریافت کرد؟
خیر. تنها با اخذ ویزای تحصیلی نمی‌توانید پاسپورت هندی دریافت کنید.
آیا پس از فارغ التحصیلی می‌توان در هند اقامت دریافت کرد؟
بله. پس از دوران تحصیل در صورتی که بتوانید موقعیت شغلی دریافت کنید، می‌توانید در هند اقامت دریافت کنید. و حتی پس از آن برای دریافت پاسپورت هندی اقدام کنید.
آیا برای تحصیل در دانشگاه‌های هند شرط معدل دیپلم وجود دارد؟
خیر. تنها کافیست در دروس اصلی مربوط به رشته خود نمره بالای ۱۰ کسب کرده باشید. مثلا برای تحصیل در رشته پزشکی در دانشگاه AIIMS باید در دروس زیست، شیمی، فیزیک و زبان نمره بالای ۱۰ داشته باشید.
آیا امکان تحصیل رایگان در هند وجود دارد؟
تحصیل در هند رایگان نیست اما دانشجویان بین‌المللی درصورت دریافت بورسیه‌های تحصیلی این کشور می‌توانند شرایط تحصیل رایگان را داشته باشند.
همــــــــــــین الان مشــاوره بگیــر!
هفت روز هفته از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ شب
پرسش و پاسخ