رشته حقوق در هلند
کشور هلند یکی از اعضای بنیانگذار اتحادیه اروپا و دارای سنت آموزشی طولانی در زمینه حقوق است. این کشور که به عنوان “پایتخت عدالت” جهان با کیفیت آموزشی خوب و هزینه تحصیلی پایین شناخته میشود، به یک مقصد تحصیلی جذاب برای بسیاری از دانشجویان بینالمللی تبدیل شدهاست. نظام حقوقی هلند یکی از بهترین و دموکراتیکترین نظامهای حقوقی در جهان بر اساس شاخص حاکمیت قانون در میان مقایسه جهانی ۹۷ نظام حقوقی ملی است. رشته حقوق در هلند در بسیاری از دانشگاههای برتر این کشور و با سیستم آموزشی منحصر به فرد به دانشجویان ارائه میشود. این رشته در هلند به علت فرصتهای شغلی بسیار در بهترین دادگاههای بینالمللی و سازمانهای حقوقی مختلف برای دانشجویان محبوبیت بسیاری دارد.
اگر شما به تحصیل یا کار در رشته حقوق علاقه دارید و قصد دارید برای تحصیل، کار و زندگی به کشور هلند مهاجرت کنید، میتوانید با متخصصین مجرب ما در موسسه مهاجرتی گوتوتیآر به رایگان تماس بگیرید یا وقت مشاوره تخصصی رزرو کنید و با دریافت راهکارهای تخصصی با توجه به شرایط فردی خود، بهترین تصمیم را برای آینده بگیرید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
نگاهی به شرایط رشته حقوق در هلند
- حداقل درآمد سالانه وکیل در هلند: ۵۷,۷۰۰ یورو در سال معادل ۶۱,۴۳۰ دلار
- حداکثر درآمد سالانه وکیل در هلند: ۱۷۴,۰۰۰ یورو در سال معادل ۱۸۵,۲۴۹ دلار
- متوسط درآمد سالانه وکیل در هلند: ۱۱۳,۰۰۰ یورو در سال معادل ۱۲۰,۳۰۵ دلار
- نرخ بیکاری هلند: ۳.۵ درصد
- وکالت در لیست مشاغل موردنیاز هلند قرار دارد.
- وکالت در لیست مشاغل پردرآمد هلند قرار دارد.
مزایای تحصیل و کار در رشته حقوق در هلند
۱
حمایت از دانشجویان رشته حقوق از طریق دولت برای شهریه، خوابگاه و همچنین بسیاری از برنامههای بورسیه تحصیلی و خدمات ترجیحی
۲
در هلند تخصصهای زیادی مانند حقوق بینالملل و حقوق تجارت بینالملل توسعه یافتهاست.
۳
فرصتهای شغلی بینالمللی بسیار با دستمزد بالا برای دانشجویان بینالمللی
۴
راهنمایی و آموزش توسط وکلای برجسته در دوران تحصیل
عناوین شغلی مختلف رشته حقوق در هلند
- وکیل
- مشاور حقوق عمومی
- وکیل کارمندان
- حقوق دان
- وکیل دادگستری
- قاضی
- دادستان
- کارشناس حقوقی
- دستیار حقوقی
بهترین شرکت ها برای کارآموزی یا شغل وکالت در هلند
- Planon: دپارتمان حقوقی Planon مسئول کلیه پشتیبانیهای قانونی داخلی برای فرآیندهای مختلف تجاری، هم برای شرکتهای هلندی و هم برای شرکتهای بینالمللی که بخشی از گروه Planon هستند، است.
- Rijksuniversiteit Groningen: دانشگاه گرونینگن یک دانشگاه تحقیقاتی در شهر گرونینگن با چهارصد سال سابقه کاری با کیفیت است. این دانشگاه در چندین فهرست رتبه بندی تاثیرگذار، در بین ۱۰۰ رتبه برتر قرار دارد.
تحصیل رشته حقوق در هلند
به طور کلی برای مهاجرت سه روش تحصیلی، کاری و سرمایه گذاری پرتقاضاترین هستند. بهترین انتخاب برای متقاضیانی که قصد مهاجرت دارند روش تحصیلی است. مسیر مهاجرت تحصیلی کم ریسک و مطمئن است و به سهولت و به سرعت میتوانید آن را طی کنید. در انتهای این مسیر با رعایت مواردی که در این مقاله به شما ارائه میکنیم میتوانید برای تحصیل،کار، زندگی و همچنین دریافت اقامت در کشور هلند شرایط خوبی را برای خود رقم بزنید.
سالانه بسیاری از افراد برای تحصیل،کار و زندگی، هلند را به عنوان یک مقصد محبوب برای مهاجرت انتخاب میکنند. این محبوبیت به دلایل مختلفی است. یکی از آنها هزینههای نسبتا پایین برای تحصیل و زندگی در این کشور است. هزینه تحصیل در رشته حقوق برای دانشجویان غیر اتحادیه اروپا از ۷۱۰۰ تا ۱۸,۰۰۰ دلار در سال (۶۰۰۰ تا ۱۵,۰۰۰ یورو) برای برنامههای کارشناسی و از ۹۵۰۰ تا ۲۴,۰۰۰ دلار در سال (۸۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ یورو در سال) برای برنامههای کارشناسی ارشد متغیر است.
تحصیل دکترا در دانشگاههای هلند هزینه شهریه ۸,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ یورویی در سال دارد. اما بسیاری از دانشجویان در مقطع دکترا در هلند به عنوان کارمند دانشگاه حقوق ماهانه و بودجه تحقیقاتی دریافت میکنند که همین امر در کم شدن هزینههای تحصیل دکتری در هلند بسیار اثر گذار است.
یکی دیگر از مواردی که هزینههای دانشجویان را تا حد زیادی کاهش میدهد، بورسیههای تحصیلی مختلفی است که در این کشور برای دانشجویان وجود دارد. به عنوان مثال از معروفترین آنها بورسیه تحصیلی هلند (Holland Scholarship) است که مخصوص دانشجویان خارج از اتحادیه اروپاست.
الزامات کلی موردنیاز برای پذیرش در دانشگاه های کشور هلند
- نتایج GMAT یا GRE در تحصیلات تکمیلی
- معدل ۱۵ به بالا
- آیلتس ۶ یا تافل IBT۸۰
بهترین دانشگاه ها برای تحصیل رشته حقوق در هلند
طبق رنکینگ QS، دانشگاههای برتر کشور هلند در رشته حقوق و مقدار شهریه آنها در جدول زیر ذکر شدهاست.
دانشگاه | رتبه بینالمللی رشته در QS | شهریه سالانه به یورو | شهریه سالانه به دلار |
---|---|---|---|
دانشگاه لیدن | ۲۱ | ۱۸,۸۰۰ یورو سالانه | ۲۰,۲۷۴ دلار سالانه |
دانشگاه آمستردام | ۳۰ | ۸۳۰۰ یورو سالانه | ۸۹۸۳ دلار سالانه |
دانشگاه اوترخت | ۵۳ | بین ۱۱,۰۰۰ تا ۲۳,۰۰۰ یورو سالانه | بین ۱۱,۶۳۰ تا ۲۴,۳۱۷ دلار سالانه |
دانشگاه تیلبرگ | ۷۶ | ۱۵۱۰۰ یورو سالانه | ۱۶۰۴۲ دلار سالانه |
دانشگاه اراسموس روتردام | ۱۰۱-۱۵۰ | ۸۶۰۰ یورو سالانه | ۹۳۰۷ دلار سالانه |
دانشگاه رادبود | ۲۰۱-۲۵۰ | ۱۱۵۰۰ یورو سالانه | ۱۲۱۴۳ دلار سالانه |
مدارک موردنیاز دریافت ویزا برای تحصیل رشته حقوق در هلند
پس از اینکه از دانشگاه مورد نظر خود پذیرش دریافت کردید، برای دریافت ویزای تحصیلی هلند باید مدارک زیر را به سفارت ارائه کنید.
- تصاویر پاسپورت و گذرنامه برای احراز هویت
- کپی از صفحه مشخصات شخصی پاسپورت
- کپی از صفحات مشخصات شخصی گذرنامههای قبلی
- رونوشت از آخرین گواهینامههای تحصیلی به زبان انگلیسی یا هلندی
- انگیزه نامه
- رزومه کاری(در صورت وجود)
- رزومه تحصیلی
- کپی ویزای قبلی به همراه تمام مهرهای ورود و خروج
- فرم امضا شده درخواست ویزای هلند
- آزمون مهارت زبان در زبان انگلیسی یا هلندی
شرایط تحصیل کارشناسی رشته حقوق در هلند
برنامه مقطع لیسانس در یک دوره چهارساله ارائه میشود. این برنامه دارای چهار تخصص حقوق، حقوق و اقتصاد، کارآفرینی و مدیریت و حقوق تجارت بینالملل است. پس از اتمام این مقطع و اخذ مدرک کارشناسی، دانشجویان میتوانند برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد اقدام کنند. دانشجویانی که میخواهند در کشور هلند به تحصیل در رشته حقوق بپردازند باید به زبان انگلیسی یا هلندی به اندازه کافی تسلط داشتهباشند.
شرایط مورد نیاز برای مدرک کارشناسی در هلند:
- گواهی تمکن مالی
- ارائه مدرک دیپلم
- سوابق تحصیلی و ریزنمرات
- نمره زبان متقاضی که نباید آیلتس کمتر از ۶ داشتهباشد
- انگیزه نامه
- توصیهنامه
- رزومه تحصیلی
- هزینه درخواست پذیرش (اپلیکیشن فی)
شرایط تحصیل کارشناسی ارشد رشته حقوق در هلند
مدت زمان این دوره از تحصیل رشته حقوق دو سال است. در این مقطع مفاهیمی همچون: اصول و مبانی حقوق اتحادیه اروپا، قانون رقابت اروپا، قانون بازار داخلی، بازارهای تنظیم شده اتحادیه اروپا، چالشهای فعلی قانون اتحادیه اروپا و… به دانشجویان ارائه میشود. لازم است افراد برای تحصیل در این رشته در کشور هلند به زبان انگلیسی یا هلندی مسلط باشند. همچنین ممکن است نتایح آزمون GMAT یا GRE نیز مورد نیاز باشد.
شرایط مورد نیاز برای مدرک کارشناسی ارشد در هلند:
- انگیزه نامه
- ارائه مقاله (در صورت وجود)
- ریزنمرات مقاطع تحصیلی قبلی
- رزومه تحصیلی و کاری
- ارائه ترجمه مدرک دیپلم و کارشناسی
- مدرک زبان انگلیسی یا هلندی
- توصیه نامه از ۲ استاد
- گواهی تمکن مالی
شرایط تحصیل دکترای رشته حقوق در هلند
بسته به نوع مسیر دکترا، این مسیر چهار تا شش سال طول میکشد. در آغاز سال اول شما روی برنامه آموزشی و تحقیقی خود کار خواهید کرد. به عبارتی در این مرحله شما پیشنهاد تحقیق خود را ارائه و انجام میدهید و توافقات با اساتید راهنمای خود در مورد محتوا، برنامه ریزی و نظارت بر پایان نامه خود انجام و ثبت میکنید. این امر تقریبا دو سال اول دوره دکترا شما را شامل میشود.
زمان مشخص شده برای ارزیابی موضوع تحقیق بستگی به عملکرد شما در دانشگاه تحصیل دارد که میتواند در نهمین ماه از تحصیل یا تا بازه زمانی دو سال اول از جانب اساتید مشخص شود.
در طی این مصاحبه از جانب اساتید که شامل نظارت دانشگاه بر ارزیابی نیز میشود، بررسی میشود که آیا اساتید راهنما و کمک راهنما بر این باورند که داوطلب دکترا قادر به اخذ تاییدیه نهایی پایان نامه در مدت مسیر دکترا است یا خیر. این قضاوت بر اساس نحوه انجام تحقیق توسط داوطلب دکترا مطابق با موضوع معرفی شده و شرکت داوطلب دکترا در بخش آموزشی دکترا سنجیده میشود. در سال اول، داوطلبان دکترا ملزم به شرکت در برنامه تحصیلی دکترا هستند.
در صورت مثبت بودن ارزیابی، روند ادامه خواهد یافت. دانشجویان دکترای حقوق، هر سال مصاحبه سالانه و ارزیابی موضوع پایان نامه دارند. از داوطلبان بین المللی دکترای هر دو سال یک بار در مورد پیشرفت آنها سؤال میشود.
شرایط مورد نیاز برای مدرک دکترا در هلند:
- ارائه مدرک زبان انگلیسی یا هلندی
- ارائه مقاله علمی
- رزومه تحصیلی و کاری
- توصیه نامه از ۳ نفر
- ارائه ترجمه رسمی مدارک تحصیلی مقاطع قبلی
- انگیزه نامه
- هزینه درخواست پذیرش
- گواهی تمکن مالی
- گواهی عدم سوپیشینه
مهاجرت از طریق رشته حقوق به هلند با GO2TR
موسسه مهاجرتی GO2TR با سابقه درخشان و هزاران پرونده مهاجرتی میتواند در زمینه اخذ پذیرش، دریافت ویزا و… به شما کمک کند. شما به کمک کارشناسان ماهر و باتجربه GO2TR میتوانید مسیر مهاجرت به هلند را با دقت بیشتر،هزینه و زمان کمتر طی کنید.
کار به عنوان یک وکیل در هلند
کار کردن در کشور هلند مستلزم رعایت قوانین و ارائه مدارک مختلفی است که ما در ادامه این مطلب به آنها خواهیم پرداخت. اگر شما فردی غیر اروپایی هستید و میخواهید به عنوان یک وکیل در این کشور مشغول به کار شوید لازم است با یک کارفرما در هلند قرار داد کاری داشته باشید و دو نوع مجوز ارائه کنید: مجوز کار (TWV) و مجوز ترکیبی اقامت و کار (GVVA).
علاوه بر این لازم است کارفرمای شما برایتان TWV صادر کند. یا اگر از طریق شرکت یا آژانس کاریابی کار پیدا کردید باید آن شرکت یا آژانس برای TWV درخواست دهد و تصویری از مدارک هویتی متقاضی را به همراه مجوز به شرکت استخدام کننده ارسال کند. چنانچه شخصی یکی از شرایط زیر را دارا باشد لازم نیست مدارکی که گفته شد دریافت کند:
- شهروندان خارجی که اجازه اقامت برای خوداشتغالی دارند.
- اتباع خارجی که برای شروع یک استارت آپ اجازه اقامت دارند.
- افراد مجاز برای کار مانند کسانیکه مجوز اقامت پناهندگی دارند.
- اتباع خارجی که در خارج از هلند زندگی میکنند و در حال انجام کاری خاص مثل شرکت در جلسات کاری یا تعمیر تجهیزات برای مدت کوتاهی در این کشور هستند.
- مهاجرانی که مهارت بالا و تحصیلات عالی دارند و میتوانند به اقتصاد دانش بنیان در هلند کمک کنند.
به عنوان کسی که مجوز اقامت دانشجویی و مجوز کاری از طریق درخواست کارفرما دارد میتوانید در هنگامی که مشغول تحصیل در یکی از مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد یا دکترا در هلند هستید به مدت ۱۶ ساعت در هفته کار کنید. اما در ایام تعطیل یعنی تابستان قادر به کار تمام وقت در این کشور خواهید بود. اگر جزو افراد اتحادیه اروپا نیستید و فارغالتحصیل شدهاید، برای یافتن شغل موردنظر خود یک سال بعد از اتمام تحصیل فرصت دارید و در صورت پیدا کردن کار ویزای کاری دریافت میکنید.
اما قبل از این نیاز است در برنامه آموزش حرفهای شرکت کنید و یک آزمون جهت سنجش دانش بدهید. برای شرکت در آزمون باید از طریق وبسایت inschrijvenbasistestnova.nl ثبت نام کنید. پس از قبولی در این آزمون، میتوانید در کانون ملی وکلا هلند (LAT) ثبت نام کنید و پس از تکمیل مراحل ثبت نام، کارت وکالت خود را دریافت خواهید کرد.
اگر خارج از هلند تحصیل کرده و تحصیلات خود را به پایان رساندهاید، راه وکیل شدن بستگی به ملیت شما دارد. اگر شما یک وکیل ثبت شده در EAA یا سوئیس هستید میتوانید به عنوان وکیل در هلند مشغول به کار شوید. اما باید در شورای نظارت هلند ثبت نام کنید.
وکلای غیر اتحادیه اروپا که میخواهند به هلند مهاجرت کنند اگر در خارج از اروپا تحصیل کردهاند، باید یک دوره آموزشی در یک دانشگاه هلندی در رشته حقوق بگذرانند. اگر مدرک شما به رسمیت شناخته شود، میتوانید به عنوان وکیل در هلند کار کنید که البته لازم است شما نیز برای گواهی صلاحیت حرفهای درخواست دهید.
پس از اینکه گواهینامه شما به رسمیت شناختهشد، باید یک پیشنهاد شغلی پیدا کنید و برای اجازه کار و ویزای کار برای مهاجرت به هلند درخواست دهید.
شرایط موردنیاز برای مهاجرت کاری رشته حقوق به هلند
- تسلط به زبان انگلیسی یا هلندی
- داشتن مجوز کاری
- داشتن مدرک تحصیلی
- داشتن تجربه کاری
- آزمون ورودی (در صورت نیاز برای تایید مدرک)
مدارک موردنیاز برای دریافت ویزای کاری هلند
- داشتن قرارداد کار با یک کارفرما در هلند
- داشتن مجوز کار
- انجام دادن آزمایش سل ظرف ۳ ماه پس از صدور مجوز اقامت
- داشتن بیمه مراقبتهای بهداشتی
- گذرنامه معتبر
- نداشتن سوپیشینه یا خطر امنیتی برای کشور
- تکمیل و ارسال کردن فرم درخواست و مدارک لازم به IND از طریق سفارت، نمایندگی یا مستقیما در هلند
آزمون های مورد نیاز برای رشته حقوق در هلند
- آزمون NT2 (Nederlands als tweede taal) : آزمون دولتی هلندی به عنوان زبان دوم برای افراد بزرگسال غیربومی است که میخواهند سطح مهارت خودرا در زبان هلندی ثابت کنند.
- آزمون CNaVT: امتحانات CNaVT در سراسر جهان برای بزرگسالان برگزار میشود که میخواهند مهارت زبان خود را به زبان هلندی با گواهینامه معتبر بینالمللی ثابت کنند.
- آزمون آیلتس
- آزمون تافل
معادل سازی و به رسمیت شناختن مدرک رشته حقوق در هلند
برای اینکه بتوانید از مدرک تحصیلی خود در کشور هلند استفاده کنید باید به مرکز اطلاعات ارزیابی اعتبار بینالمللی (IDW.nl) یا سازمان هلندی بین المللی سازی در آموزش Nuffic درخواست دهید. این درخواست درواقع برای معادلسازی مدرک شما است. معادلسازی یا ارزیابی یک مدرک تحصیلی نشان میدهد که شما واجد شرایط درخواست برای برنامه تحصیلی مورد نظر خود هستید یا خیر. مدارکی جهت انجام روند معادلسازی لازم دارید که شامل: کارت شناسایی یا اجازه اقامت، پاسپورت، کپی مدرک دیپلم، لیست نمرات یا ضمیمه کامل دیپلم است. زمانیکه مدرک شما که توسط یک مرجع صالح در خارج از کشور صادر شده قانونی شود، قادر به استفاده کردن از آن در هلند خواهید بود.
درآمد وکلا در هلند
برای اینکه بتوانید به عنوان شخصی که در رشته حقوق تحصیل میکند در آینده درآمد خود را در هنگام اشتغال به کار افزایش دهید، میتوانید تحصیلات خود را در این زمینه بالا ببرید. شما با مدرک کارشناسی ارشد رشته حقوق میتوانید ۵۰ درصد بیشتر از یک فرد با مدرک کارشناسی حقوق دریافت کنید. در جدول زیر میزان دستمزد وکیلها بر اساس تجربه کاری که یکی دیگر از عوامل موثر در میزان درآمد است، آورده شدهاست.
عنوان | مبلغ درآمد ماهانه |
---|---|
کمتراز دو سال تجربه | ۵۳۹۰ یورو معادل ۵۷۵۱ دلار |
دو تا پنج سال تجربه | ۷۰۴۰ یورو معادل ۷۵۱۲ دلار |
پنج تا ده سال تجربه | ۹۸۵۰ یورو معادل ۱۰,۵۱۰ دلار |
ده تا پانزده سال تجربه | ۱۱,۸۰۰ یورو معادل ۱۲,۵۹۱ دلار |
پانزده تا بیست سال تجربه | ۱۲,۹۰۰ یورو معادل ۱۳,۷۶۵ دلار |
بیشاز بیست سال تجربه | ۱۳,۹۰۰ یورو معادل ۱۴,۸۳۲ دلار |
هزینه های زندگی در هلند
اطلاع کافی از وضعیت هزینهها در کشور مقصد برای مهاجران امری ضروری است. یک خانواده چهار نفره در هلند هر ماه بدون در نظر گرفتن اجاره ماهانه، ۳۴۱۱.۶ دلار هزینه میکنند و زندگی برای یک نفر با همین شرایط، ۹۷۳ دلار هزینه خواهد داشت. در جدول زیر برخی هزینههای روزمره زندگی در این کشور را مورد بررسی قرار دادیم.
عنوان | هزینه |
---|---|
شیر (معمولی)، (یک لیتر) | ۱.۱۲ دلار |
برنج (سفید)، (یک کیلوگرم) | ۱.۹۸ دلار |
تخم مرغ (معمولی) (دوازده عدد) | ۲.۳۸ دلار |
فیله مرغ (یک کیلوگرم) | ۸.۸۲ دلار |
سیب زمینی (یک کیلوگرم) | ۱.۱۴ دلار |
تاکسی یک کیلومتر (تعرفه عادی) | ۲.۵۳ دلار |
بنزین (یک لیتر) | ۲.۲۴ دلار |
آپارتمان (یک خوابه) درمرکز شهر | ۱۳۰۶.۲۳ دلار |
آپارتمان (یک خوابه) خارج از مرکز | ۱۰۴۴.۱۴ دلار |
اطلاعات کلی درباره اقامت در هلند
در صورتیکه هم به مجوز اقامت و هم اجازه اقامت موقت (MVV) احتیاج دارید، باید به سفارت هلند در کشوری که در آن سکونت دارید و یا یک کشور همسایه (در صورتیکه در کشور شما سفارت وجود ندارد) مراجعه کنید و درخواست بدهید. این نوع درخواست، به عنوان درخواست پذیرش و اقامت (TEV) شناخته میشود.
اگر فقط به مجوز اقامت نیاز دارید، پس از ورود به هلند، میتوانید برای دریافت این مجوز از خدمات مهاجرت و تابعیت (IND) درخواست دهید.
در بسیاری از موارد برای مهاجرت به هلند نیاز به اسپانسری دارید که میتواند یک کارفرمای شناختهشده یا یک موسسه آموزشی یا شریکی باشد که قرار است با او زندگی کنید. حامی شما باید درخواست پذیرش و اقامت (TEV) را به خدمات مهاجرت و ملی سازی (IND) در هلند ارسال کند.
به عنوان یک فارغالتحصیل بینالمللی که احتیاج به دریافت اقامت دائم دارد باید قادر به اثبات پنج سال اقامت قانونی در این کشور باشید. نصف سالهایی که دانشجو بودید جزو این پنج سال محسوب میشود.
یک روش دیگر برای دریافت اقامت دائم داشتن قرارداد کاری با یک کارفرما در هلند است.
منابع:
دانشگاههای رشته حقوق در هلند که مورد تایید وزارت علوم هستند، کدامند؟
لیدن، آمستردام، اوترخت، ماستریخت، تیلبرگ، اراسموس روتردام، وریج، گرونینگن، رادبود
بهترین کشورها برای تحصیل در رشته حقوق کدامند؟
انگلستان، آمریکا، کانادا، ایرلند، نیوزلند، سنگاپور، استرالیا
بین دستمزد فردی با مدرک دکترا و فردی با مدرک کارشناسی ارشد در رشته حقوق چقدر تفاوت وجود دارد؟
یک فرد با مدرک دکترا به طور متوسط ۱۳۷۰۰ یورو در ماه حقوق دریافت میکند که ۴۵ درصد بیشتر از فرد دارای مدرک کارشناسی ارشد است.
آیا دانشگاه لیدن هلند به دانشجویان بینالمللی بورسیه ارائه میدهد؟
بنیاد صندوق بورس تحصیلی Minerva بورسیههایی را برای دانشجویان بینالمللی برای تحصیل در دانشگاه لیدن ارائه میدهد.
پرسش و پاسخ